Tweet
CANLILAR
CANLILAR
PROKARYOTLAR ÖKARYOTLAR
Monera Alemi Protistalar Fungiler Bitkiler Hayvanlar
A) PROKARYOT CANLILAR (Monera Alemi)
• Tamamı tek hücreli, basit yapılı canlılardır.
• Çekirdekleri ve zarla çevrili organelleri yoktur. Protistlerden bu yönleriyle ayrılırlar.
• 1) Bakteriler 2) Mavi-Yeşil algler 3) Virüsler
1) Bakteriler
• Ribozom hariç organelleri yoktur.
• Bütün bakterilerde hücre zarı ve hücre çeperi bulunur. Çeperin yapısında karbonhidrat, protein ve yağ bulunur.Bazı bakterilerde ise çepere ek olarak polisakkaritlerden meydana gelmiş kapsül bulunur.
• Hücre zarından oluşan mesozomları vardır.Mesozom, solunum enzimlerinin kullanılarak enerjinin üretildiği yerdir.
• Fotosentez yapan bakterilerde hücre zarının sitoplazma içinde kıvrımlar yapmasıyla oluşan tilakoidler ve bunların içinde de klorofil bulunur.
• Kalıtım maddesi DNA’ dır ve halkasaldır.Proteinle kaplı değildir.
• Her yerde yaşayabilirler.En çok et suyu ve ağarlı besin ortamlarında çoğalırlar.
• Depo maddesi glikojendir.
• Şekillerine göre; küre, çubuk, virgül, spiral
• Gram boyasına göre; gram(+) , gram(
• Solunumlarına göre; Aeroblar, Anaeroblar, Fakültatifler
• Beslenmelerine göre;
a) Saprofitler : Organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürürler.Sonuçta besin ve enerji elde edilir.Tabiattaki C, P ve N döngüsünde görevlidirler.Ensim sistemleri iyi gelişmiştir.
b) Parazitler : Sindirim enzimleri olmadığı için başka bir canlıya ihtiyaç duyarlar. Hastalık yapanlarına patojen bakteriler denir.
c) Fotosentetikler : Sitoplazmalarında serbest klorofil taşırlar.Hidrojen kaynağı olarak H2O, H2S ve H2 gibi maddeleri kullanırlar.Aerob, Anaerob ya da fakültatif olabilirler.
d) Kemosentetikler : Organik maddelerin sentezi için gerekli olan enerjiyi inorganik maddelerin oksidasyonundan (oksitlenmesinden) temin eder. Işık ve klorofil gerekli değildir.Nitrit, nitrat, demir ve kükürt bakterileri kemosentetiktirler. Kemosentez sonucu:
1) Bazı zararlı maddeler ortadan kaldırılır.
2) Bitkilerin alabileceği tuzlar oluşturulur.
3) Kimyasal enerji kazanılır.
4) Organik besin sentezlenir.
• Üremelerine göre ;
a) Bölünerek : Bütün bakterilerin esas üreme şeklidir.Amitoz şeklinde uygun bir ortamda 20 dakikada bir bölünürler.
b) Sporla : Bazı bakteriler ortam şartları bozulunca endospor oluştururlar.Endospor kalıtım materyallerinin çok az bir sitoplazmayla beraber, sert bir çeperle çevrilmiş halidir. Endosporlarda metabolik faaliyetler minimum seviyededir.
c) Konjugasyon : DNA yapısı farklı iki bakteri yan yana gelerek aralarında geçici bir zardan köprü oluştururlar.Bu köprü aracılığı ile DNA parçaları değiştirilir.
• Bakterilerin çoğu tüketicidir.
2) Mavi-Yeşil Algler
• Fotosentez yaparlar ama kloroplastları yoktur.
• Tatlı su birikintilerinde ve göllerde yaşarlar.
• Sitoplazmalarında yeşil renkli klorofil pigmenti ve mavi renkli fikosiyanin pigmenti bulunur.
• Yapışkan, jelatinimsi bir dış kılıf ile örtülüdür.
3) Virüsler
• Protein kılıf ve bir nükleik asitten meydana gelir.Bu yapıya nükleoprotein denir.
• Virüsün protein kılıfına kapsid, kılıfı oluşturan parçalara kapsomer, yönetici molekülüne ise genom denir.
• Sitoplazmaları yoktur.
• Enzim sistemleri olmadığından hücre içi mecburi parazittirler.
• Enzim sistemleri olmadığından antibiyotiklerden etkilenmezler.
• En küçük organizmalardır.
• Hücre dışında kristal yapıda bulunurlar.
• Özel dokularda çoğalırlar.Her virüsün çoğaldığı belli bir hücre çeşidi vardır. Bunun sebebi ise hücre zarındaki glikoproteinlerin virüslerle birleşebilme özelliği olmasındandır.
• Virüsler yüksek sıcaklık, ortam pH ı ve radyoaktif ışınlardan etkilenir ve ölürler.
• 3 tiptir.
a) Bitkisel Virüsler : Kalıtım materyali hepsinde RNA dır. Tütün, patates, marul, mozaik virüsleri örnek olarak verilebilir.
b) Hayvansal virüsler : Kalıtım materyali bazılarında DNA, bazılarında ise RNA dır.Grip, kızamık, kabakulak, suçiçeği, sarı humma, çocuk felci, uçuklar, siğiller ve aids örnek verilebilir.
c) Bakteriyofaj : Kalıtım maddesi DNA’ dır.
• Sarı humma virüsleri karaciğerde; kuduz virüsleri beyin ve omurilikte ; çiçek, kızamık ve siğil virüsleri deride çoğalırlar.
• Hücreler virüslere karşı interferon salgılar.İnterferon, hücrelerin virüslere karşı ürettikleri bağışıklık maddesidir.Bu nedenle kabakulak, kızamık gibi hastalıkları geçirenler kolay kolay bu hastalıklara yakalanmazlar.
• Retrovirüsler; RNA bulundururlar.Hücre içine girdiklerinde önce özel bir enzimle (Reverztranskriptoz) RNA’ yı çift zincirli DNA’ ya dönüştürür.Sonra ise hücre DNA’ sını ele geçirerek işini yaptırır ve hücrenin kanserli hücreye dönmesine sebep olur.
• Canlı bir hücreye giren virüs şu etkilerden birini gerçekleştirir.
o Hücre içinde çoğalarak hücrenin parçalanmasına sebep olmasına lizis denir.
o Hücrenin DNA sına yapışarak hücrenin şeklinin değişmesine sebep olmasına transformasyon denir.
o Hücrenin aşırı ve düzensiz bir şekilde çoğalmasına sebep olmasına reprodüksiyon denir.
• Virüsün canlılık özellikleri
o Yönetici molekül taşırlar.
o Çoğalırlar.
o Enzim bulundururlar.
o Özel protein yapıları vardır.
• Virüsün cansızlık özellikleri
o Kristalleşirler.
o Sitoplazmaları yoktur.
o Hücre zarı ve ribozomları yoktur.
o Metabolik reaksiyonları yapamazlar.
PROKARYOTLAR ÖKARYOTLAR
Monera Alemi Protistalar Fungiler Bitkiler Hayvanlar
A) PROKARYOT CANLILAR (Monera Alemi)
• Tamamı tek hücreli, basit yapılı canlılardır.
• Çekirdekleri ve zarla çevrili organelleri yoktur. Protistlerden bu yönleriyle ayrılırlar.
• 1) Bakteriler 2) Mavi-Yeşil algler 3) Virüsler
1) Bakteriler
• Ribozom hariç organelleri yoktur.
• Bütün bakterilerde hücre zarı ve hücre çeperi bulunur. Çeperin yapısında karbonhidrat, protein ve yağ bulunur.Bazı bakterilerde ise çepere ek olarak polisakkaritlerden meydana gelmiş kapsül bulunur.
• Hücre zarından oluşan mesozomları vardır.Mesozom, solunum enzimlerinin kullanılarak enerjinin üretildiği yerdir.
• Fotosentez yapan bakterilerde hücre zarının sitoplazma içinde kıvrımlar yapmasıyla oluşan tilakoidler ve bunların içinde de klorofil bulunur.
• Kalıtım maddesi DNA’ dır ve halkasaldır.Proteinle kaplı değildir.
• Her yerde yaşayabilirler.En çok et suyu ve ağarlı besin ortamlarında çoğalırlar.
• Depo maddesi glikojendir.
• Şekillerine göre; küre, çubuk, virgül, spiral
• Gram boyasına göre; gram(+) , gram(
• Solunumlarına göre; Aeroblar, Anaeroblar, Fakültatifler
• Beslenmelerine göre;
a) Saprofitler : Organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürürler.Sonuçta besin ve enerji elde edilir.Tabiattaki C, P ve N döngüsünde görevlidirler.Ensim sistemleri iyi gelişmiştir.
b) Parazitler : Sindirim enzimleri olmadığı için başka bir canlıya ihtiyaç duyarlar. Hastalık yapanlarına patojen bakteriler denir.
c) Fotosentetikler : Sitoplazmalarında serbest klorofil taşırlar.Hidrojen kaynağı olarak H2O, H2S ve H2 gibi maddeleri kullanırlar.Aerob, Anaerob ya da fakültatif olabilirler.
d) Kemosentetikler : Organik maddelerin sentezi için gerekli olan enerjiyi inorganik maddelerin oksidasyonundan (oksitlenmesinden) temin eder. Işık ve klorofil gerekli değildir.Nitrit, nitrat, demir ve kükürt bakterileri kemosentetiktirler. Kemosentez sonucu:
1) Bazı zararlı maddeler ortadan kaldırılır.
2) Bitkilerin alabileceği tuzlar oluşturulur.
3) Kimyasal enerji kazanılır.
4) Organik besin sentezlenir.
• Üremelerine göre ;
a) Bölünerek : Bütün bakterilerin esas üreme şeklidir.Amitoz şeklinde uygun bir ortamda 20 dakikada bir bölünürler.
b) Sporla : Bazı bakteriler ortam şartları bozulunca endospor oluştururlar.Endospor kalıtım materyallerinin çok az bir sitoplazmayla beraber, sert bir çeperle çevrilmiş halidir. Endosporlarda metabolik faaliyetler minimum seviyededir.
c) Konjugasyon : DNA yapısı farklı iki bakteri yan yana gelerek aralarında geçici bir zardan köprü oluştururlar.Bu köprü aracılığı ile DNA parçaları değiştirilir.
• Bakterilerin çoğu tüketicidir.
2) Mavi-Yeşil Algler
• Fotosentez yaparlar ama kloroplastları yoktur.
• Tatlı su birikintilerinde ve göllerde yaşarlar.
• Sitoplazmalarında yeşil renkli klorofil pigmenti ve mavi renkli fikosiyanin pigmenti bulunur.
• Yapışkan, jelatinimsi bir dış kılıf ile örtülüdür.
3) Virüsler
• Protein kılıf ve bir nükleik asitten meydana gelir.Bu yapıya nükleoprotein denir.
• Virüsün protein kılıfına kapsid, kılıfı oluşturan parçalara kapsomer, yönetici molekülüne ise genom denir.
• Sitoplazmaları yoktur.
• Enzim sistemleri olmadığından hücre içi mecburi parazittirler.
• Enzim sistemleri olmadığından antibiyotiklerden etkilenmezler.
• En küçük organizmalardır.
• Hücre dışında kristal yapıda bulunurlar.
• Özel dokularda çoğalırlar.Her virüsün çoğaldığı belli bir hücre çeşidi vardır. Bunun sebebi ise hücre zarındaki glikoproteinlerin virüslerle birleşebilme özelliği olmasındandır.
• Virüsler yüksek sıcaklık, ortam pH ı ve radyoaktif ışınlardan etkilenir ve ölürler.
• 3 tiptir.
a) Bitkisel Virüsler : Kalıtım materyali hepsinde RNA dır. Tütün, patates, marul, mozaik virüsleri örnek olarak verilebilir.
b) Hayvansal virüsler : Kalıtım materyali bazılarında DNA, bazılarında ise RNA dır.Grip, kızamık, kabakulak, suçiçeği, sarı humma, çocuk felci, uçuklar, siğiller ve aids örnek verilebilir.
c) Bakteriyofaj : Kalıtım maddesi DNA’ dır.
• Sarı humma virüsleri karaciğerde; kuduz virüsleri beyin ve omurilikte ; çiçek, kızamık ve siğil virüsleri deride çoğalırlar.
• Hücreler virüslere karşı interferon salgılar.İnterferon, hücrelerin virüslere karşı ürettikleri bağışıklık maddesidir.Bu nedenle kabakulak, kızamık gibi hastalıkları geçirenler kolay kolay bu hastalıklara yakalanmazlar.
• Retrovirüsler; RNA bulundururlar.Hücre içine girdiklerinde önce özel bir enzimle (Reverztranskriptoz) RNA’ yı çift zincirli DNA’ ya dönüştürür.Sonra ise hücre DNA’ sını ele geçirerek işini yaptırır ve hücrenin kanserli hücreye dönmesine sebep olur.
• Canlı bir hücreye giren virüs şu etkilerden birini gerçekleştirir.
o Hücre içinde çoğalarak hücrenin parçalanmasına sebep olmasına lizis denir.
o Hücrenin DNA sına yapışarak hücrenin şeklinin değişmesine sebep olmasına transformasyon denir.
o Hücrenin aşırı ve düzensiz bir şekilde çoğalmasına sebep olmasına reprodüksiyon denir.
• Virüsün canlılık özellikleri
o Yönetici molekül taşırlar.
o Çoğalırlar.
o Enzim bulundururlar.
o Özel protein yapıları vardır.
• Virüsün cansızlık özellikleri
o Kristalleşirler.
o Sitoplazmaları yoktur.
o Hücre zarı ve ribozomları yoktur.
o Metabolik reaksiyonları yapamazlar.