Tweet
Stadium (Stadion), 183 metrelik bir uzunluk birimine ve bu uzunluktaki koşu alanı anlamlarına karşılık gelmektedir. Stadiumun Olympia kentinde en eski yarışmalar sırasında yapıldığı düşünülmektedir. Burada dört yılda bir gerçekleştirilen spor müsabakaları için düzenlenmiş olması gerekirdi. Koşu dalı dışında güreş ve boks karşılaşmaları için de burası kullanılıyordu.
Yunanlılar, doğal arazi şartlarını kriter alarak, spor müsabakaları için yer bulmayı, diğer mimari unsurlarda olduğu gibi tercih ediyorlardı. Alçak iki yamaç arasında kalan düz bir zemin bu yarışmalar açısından uygun olmaktaydı. Atina halkı da kendilerine kentin güneydoğusunda böyle bir yer bulmuştu.
Esasında, stadiumun kent planında tam, belirli bir yeri ya da diğer kamu yapılarıyla birinci dereceden önem kazanmış bir ilişkisi mevcut değildi. Başlangıçta ise spor müsabakalarının agorada hayat bulması akla yatkın gelmektedir. Bundan dolayı da agoranın Antik Yunan toplumundaki yerinin ne kadar önemli olduğu bir kez daha kavranabilir. Genç sporcuların buradaki aktivitelerini, agoraya gelen yaşlıların izlemesi hatta bu sporculara hayran olan genç kızların göz ucuyla onları seyretmesi gözlerimizin önünde rahatça sergilenebilir. Agora ve spor arasındaki bu ilişkiye antik yazarlardan Pausanias da bahsetmiştir ki o Isparta agorasından çıkan yollardan birine “başlama yeri sokağı” adı verildiğini bildirmektedir.
Kentin yerleşim merkezinde tam gelişkin bir stadiuma yer verilmesi mümkünmüş gibi görünmemektedir. Stadium ile en çok bağı bulunabilecek yer belki de gymnasium olmalıydı. Gymnasium kentin spora ayrılmış bir yeri olduğundan burası da kentin daha bir özel niteliği bulunan bir mekanı olmalıydı.
Stadiumun boyutunun büyük olmasından ötürü, ona genellikle kentin eteklerinde, bazen en ucunda, ancak uygun bir alan bulunmuyor ise kent surlarının dışında yer verildiği görülür. Agora ve gymnasium ile stadiumun ilişkisinde olduğu gibi stadium ve tiyatro arasında böyle bir bağ bulunmamaktadır bu olsa bile bir rastlantı sonucu gerçekleştiği düşünülebilir.
Belirli bir sistem tarafından oluşturulan dikdörtgen planlı sokaklara uygun kılınabilmesi için bu mimari unsur biraz hantal kalmaktaydı. Bu nedenden ötürü de kentin dışına yerleştirme fikrinin daha makul olduğu kabul edilebilir. Buna rağmen İonialılar, stadiumu kentlerinin bir köşesine, hippodamos planına ters düşmeyecek şekilde oturtmayı da başarmışlardır. Batı Anadolu kentlerinden Miletos ve Priene buna örnektir ve her iki kentin stadiumunun bitişiğinde de bir gymnasium (gymnasion) bulunmaktaydı.
Yunanlılar, doğal arazi şartlarını kriter alarak, spor müsabakaları için yer bulmayı, diğer mimari unsurlarda olduğu gibi tercih ediyorlardı. Alçak iki yamaç arasında kalan düz bir zemin bu yarışmalar açısından uygun olmaktaydı. Atina halkı da kendilerine kentin güneydoğusunda böyle bir yer bulmuştu.
Esasında, stadiumun kent planında tam, belirli bir yeri ya da diğer kamu yapılarıyla birinci dereceden önem kazanmış bir ilişkisi mevcut değildi. Başlangıçta ise spor müsabakalarının agorada hayat bulması akla yatkın gelmektedir. Bundan dolayı da agoranın Antik Yunan toplumundaki yerinin ne kadar önemli olduğu bir kez daha kavranabilir. Genç sporcuların buradaki aktivitelerini, agoraya gelen yaşlıların izlemesi hatta bu sporculara hayran olan genç kızların göz ucuyla onları seyretmesi gözlerimizin önünde rahatça sergilenebilir. Agora ve spor arasındaki bu ilişkiye antik yazarlardan Pausanias da bahsetmiştir ki o Isparta agorasından çıkan yollardan birine “başlama yeri sokağı” adı verildiğini bildirmektedir.
Kentin yerleşim merkezinde tam gelişkin bir stadiuma yer verilmesi mümkünmüş gibi görünmemektedir. Stadium ile en çok bağı bulunabilecek yer belki de gymnasium olmalıydı. Gymnasium kentin spora ayrılmış bir yeri olduğundan burası da kentin daha bir özel niteliği bulunan bir mekanı olmalıydı.
Stadiumun boyutunun büyük olmasından ötürü, ona genellikle kentin eteklerinde, bazen en ucunda, ancak uygun bir alan bulunmuyor ise kent surlarının dışında yer verildiği görülür. Agora ve gymnasium ile stadiumun ilişkisinde olduğu gibi stadium ve tiyatro arasında böyle bir bağ bulunmamaktadır bu olsa bile bir rastlantı sonucu gerçekleştiği düşünülebilir.
Belirli bir sistem tarafından oluşturulan dikdörtgen planlı sokaklara uygun kılınabilmesi için bu mimari unsur biraz hantal kalmaktaydı. Bu nedenden ötürü de kentin dışına yerleştirme fikrinin daha makul olduğu kabul edilebilir. Buna rağmen İonialılar, stadiumu kentlerinin bir köşesine, hippodamos planına ters düşmeyecek şekilde oturtmayı da başarmışlardır. Batı Anadolu kentlerinden Miletos ve Priene buna örnektir ve her iki kentin stadiumunun bitişiğinde de bir gymnasium (gymnasion) bulunmaktaydı.