Tweet
1.İNORGANİK BİLEŞİKLER
2.ORGANİK BİLEŞİKLER
*Su----------------------
Karbonhidratlar--Nükleik asitler
*Asit---------------------Yağlar
*Baz---------------------Proteinler
*Tuz--------------------- Enzimler
*Mineraller---------------Vitaminler
1.İNORGANİK BİLEŞİKLER:Canlıların kendi vücudunda üretemeyip dışardan hazır olarak aldıkları bileşiklere denir
*Su: Ortalama bir insan vücudunda %65-70 oranında su bulunmaktadır. Su bitkilerin de bu % 95’e kadar çıkmaktadır
Özellikleri
1.Sindirime yardımcı olur
2.Vücut ısısının dengede tutulmasını sağlar
3.Vücuttaki Zaralı maddelerin dışarıya atılmasının sağlar
4.Suyun akışkan özelliğinden dolayı moleküllerin bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlar.
* Mineraller:Hücreleri karbonhidrat, yağ ve protein gibi organik bileşikler ile vücuda alınan inorganik tuzlardır.
Özellikleri:
1.Mineraller enzimlerin yapısına katılarak katalizör görevi yapar.
Katalizör:Kimyasal tepkimelere girerek tepkimenin daha kısa sürede ve daha az kullanılmasını sağlayan proteinden oluşmuş kısımdır.
2.Eksikliklerinde bir takım rahatsızlıklar ortaya çıkar.
Ca eksikliğinde →Çocuklarda kemik erimesi yaşlılarda raşitizm.
P eksikliğinde→ kemiklerde ve dişlerde yumuşama.
Fe eksikliğinde→ anemi iyot eksikliğinde →guatr.
3.Mineraller kanın ozmotik basıncının dengede tutulmasını sağlar.
4.Kas kasılmasında sinirsel uyartıların iletilmesinde görev alır.
5.İyon konsantrasyonunu sağlar.
2.ORGANİK BİLEŞİKLER: Canlıların kendi vücutlarında sentezledikleri bileşiklere denir.
ENERJİ VERİM SIRASI VÜCUTTA KULLANIM SIRASI
1.Yağ 1.Karbonhidrat
2.Protein 2.Yağ
3.Karbonhidrat 3.Protein
YAPIYA KATILIM SIRASI DÜZENLEYİCİ OLARAK GÖREV YAPAN
1.Proteinler 1.Su
2.Yağlar 2.Mineraller
3.Karbonhidratlar 3.Vitaminler
4.Vitamin 4.Proteinler
5.Nükleik asitler
*Karbonhidratlar:Organik bileşikler içerisin de enerji verici ve yapıya katılıcı olarak görev yaparlar doğada büyük moleküller halinde bulunur.Yapı taşları glikozdur.
YAPI VE GÖREVLERİ
1.C,H,O, moleküllerinden oluşmuştur.
2. Karbonhidratlar yeşil bitkilerin yaptıkları fotosentez sonucunda meydana gelir
3.DNA,RNA,ATP’nin yapısına katılır
4.Polisakkaritlerin bir kısmı hücre zarını yapısına katılır
5.Karbonhitratlar enerji veren organik bileşik olarak kullanılır.
Karbonhidratların çeşitleri
1.Monosakkaritler* 5C’lu *deaksiriboz ,riboz
* 6C’lu *glikoz(kan şekeri)
*fruktoz(meyve şekeri)
*galaktoz(süt şekeri)
2.Disakkaritler:İki tane monossakaritin birleşmesiyle meydana gelir.
Glikoz + Glikoz→Maltoz + H2 O (arpa şekeri)
Glikoz + Furuktoz→Sakkaroz + H2 O (çay şekeri)
Glikoz + Galaktoz→Laktoz + H2O (süt şekeri)
3.Polisakkaritler:Çok sayıda monasakkaritin birleşmesiyle meydana gelir
a.Nişasta:Bitkinin depo maddesidir suda az çözünür
b.Glikojen:Hayvanların depo maddesidir karaciğer ve kasalarda depo edilir
c.Selüloz:Bitki hücrelerinde hücre çeperini oluşturur
d.Kitin:Omurgasız hayvanlarda dış iskeleti oluşturur
DEHİDRASYON SENTEZİ:Küçük moleküllerin birleşerek büyük molekül oluşturması bu esnada tepkimeye giren küçük molekül sayısından bir eksik sayıda su açığa çıkması olayına denir.
ÖRN:n Glikoz→Nişasta +(n-1) H2O
HİDROLİZ:Büyük moleküllere su katılarak yapı birimlerine ayrılmasına denir.
ÖRN:Nişasta +H2O→nGlikoz
*YAÐLAR:Canlılardaki temel organik bileşiklerden biridir.Yapı taşları 3 molekül yağ asidi ile bir molekül gliseroldür.
YAÐLARIN ÇEŞİTLERİ
1.Doymuş Yağlar:Bir yağ asidinin C zincirinde C atomları arasında çift bağ yoksa buna doymuş yağ asidi denir.Doymuş yağ asidi içeren yağlara da doymuş yağlar denir.
2.Doymamış Yağlar:Yağ asidinin C zincirinde bir yada daha fazla çift bağ varsa buna doymamış yağ asidi denirdoymamış yağ asidi içeren yağlara da doymamış yağlar denir.
YAÐLARIN ÖZELLİKLERİ
1.Büyüme ve onarıma yardımcı olur.
2.Besin olarak kullanılır.
3.Enerji verici olarak kullanılır.
4.Vücut ısısını ayarlar.
5.Organlara destek olup darbelere karşı korur.
NOT:Yağların daha fazla enerji vermesinin sebebi;yapılarında daha fazla hidrojen bağı bulunmasıdır.
Yağların vücuda 2. sırada kullanılmasının sebebi
*Yakılmaları için daha fazla oksijene ihtiyaç duyarlar
*Vücudda depo maddesi olarak kullanılır
*Yıkımlarının daha uzun sürmesinden dolayı
*PROTEİNLER:Organik bileşiklerin büyük bir grubu protein molekülleridir.Bir kısmı hücrenin yapısına katılır diğerleri hücrede düzenleyici olarak görev yapar.Yapı taşları aminoasitlerdir.Doğada 20 çeşit aminoasit vardır. Yapılarında C,H,O ve yanında N,S,P vardır
*Bütün canlıların protein yapıları birbirinden farklıdır.Buna sebep olan canlıların DNA yapılarının birbirinden farklı olmasıdır.Çünkü;proteinler DNA’daki bilgiye göre RNA’sayesinde Ribozomda sentezlenir.Protein çeşitliliği;aminoasit sayısına, aminoasit sırasına aminoasit çeşidine bağlıdır.
*Proteinler oksijenli solunum ile parçalanması sonucu amonyak denilen çok zehirli bie ürün oluşur.Amonyak karaciğerde üreye çevrilerek dışarı atılır.Azot proteinlerin yapısında bulunduğu için canlı vücudunda azotlu artığa rastlanılması o canlının protein tükettiğini gösterir.
*ENZİMLER:Canlı hücrelerde üretilen özel proteinlerdir.DNA’daki kalıtsal bilgiye göre sentezlenir.Enzimlerin proteinden oluşmuş kısmına apoenzim denir.Buna ise basit enzim denir.Enzimlerin vitaminden oluşmuş kısmına koenzim denir.Mineralden oluşmuş kısmına kofaktör denir.Apoenzim ile koenzimin birlikte oluşturduğu gruba tam enzim anlamına gelen holo enzim denir.Enzimlerin etki ettiği maddeye sustrat denir.
AKTİVASYON ENERJİSİ:Bir kimyasal tepkimenin başlaya bilmesi için gerekli olan en düşük enerji miktarıdır.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
1.Enzimler genellikle çift yönlü çalışır.
2.Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
3.Bir apoenzim çeşidi belli bir kofaktör ve koenzimle çalışırken ir koenzim yada kofaktör birden fazla apoenzim ile çalışır.
4.Enzimler çok hızlı çalışır.
5.Kimyasal tepkimelerden değişmeden çıkar tekrar tekrar kullanılabilir.
6.Takım halinde çalışırlar bir enzimin etki ettiği tepkimenin ürünü kendinden sonra gelecek enzimin sustratı olabilir.
7.Enzim aktif durumdaysa az eki getirilir.İnaktif durumdaysa jen eki getirilir.
ENZİMLERİN ÇALIŞMASINA ETKİ EDEN ETMENLER
1.Sıcakılık(enzimlerin en iyi çalıştığı sıcaklık 36,5dir)
2.Ph 5.Substrat yüzeyi
3.Enzim yoğunluğu 6.Su ve diğer kimyasal maddeler
4.Substrat yoğunluğu
İNHİBİTÖR MADDE:Enzimlerin çalışmasını engelleyen maddeye denir.
*VİTAMİNLER: Düzenleyici ve direnç arttırıcı olarak görev yaparlar.Sindirime uğramazlar ve kesinlikle enerji vermezler.
Çeşitleri
1.Yağda Eriyenler:Fazlası karaciğerde depo edilir.Bunlar;A,D,E,K’dır
2.Suda Eriyenler:Fazlası idrarla dışarı atılır.Bunlar;B,C’dir Eksikliği fazla
A vitamini eksikliğinde→gece körlüğü
B vitamini eksikliğinde →beriberi, pellegra
C vitamini eksikliğinde →skorbüt
D vitamini eksikliğinde→raşitizm,osteomolozi
E vitamini eksikliğinde→kısırlık
K vitamini eksikliğinde→kanın pıhtılaşma gecikliliği
*NÜKLEİK ASİTLER
DNA VE RNA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
DNA RNA
1.Bazları A,T,C,G, 1.Bazları A,U,G,C,
2.Şekeri deaksiribozdur 2.Şekeri ribozdur
3.İki zincirden oluşur 3.Tek zincirinden oluşur
4.Genetik bilgiyi taşır 4.Protein sentezi yapar.
5.DNA polimerazla sentezlenir 5.RNA polimerazla sentezlenir
6.A=T,G=C eşitliği vardır 6.Böyle bir eşitlik yoktur
7.Kendini eşler 7.Kendini eşleyemez
8.Tek çeşittir 8.3 çeşittir
9.Çekirdekte,Mitekondride ,Kloroplasta 9.Çekirdekte,Sitoplazmada bulunur
bulunur
DNA VE RNA ORTAK ÖZELLİKLERİ
*A,G,C bazları *Fosfat grubu
RNA’nın özel bazı;urasildir
DNA’nın özel bazı;timindir
RNA’NIN ÇEŞİTLERİ
rnRNA: DNA’daki kalıtsal bilgiyi ribozomlara taşır.
rRNAroteinlerle birlikte ribozomların yapısını oluşturur.
tRNA:Hücre içinde aminoasitleri tanır ve bunları ribozoma taşır.
ATP’ NİN YAPISI
Bütün canlıların en önemli enerji kaynağı ATP’nin yapısında Adenin denilen bir organik bir baz ,beş karbonlu riboz şekeri ve üç tane fosforik asit bulunur.Bu fosfat gruplarından son ikisi yüksek enerjili fosfat bağlarıyla bağlıdır.ATP’den bir fosfat koparıldığında ADP oluşur ve bu sırada bir miktar enerji açığa çıkar .Bu enerji yeni moleküllerin sentezinde , hücre solunumunda, aktif taşımada, hücre bölünmesinde, fotosentezde,sinirsel iletimde başta olmak üzere bir çok reaksiyonda harcanır.
HÜCRE
Canlının en küçük yapı taşlarına hücre denir.3 kısımdan meydana gelir.(zar,sitoplazma ve çekirdek)
Hücre Zarı: Hücreyi dış ortamdan ayıran madde giriş çıkışını düzenleyen,seçici-geçirgen özelliğe sahip canlı yapıdır.(Protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşur.)Büyük bir kısmı yağlardan oluşur.Hücrenin özgüllüğü zarda ki glikoprotein,glikolipitlerin,miktarına ve dağılımına bağlıdır.
Hücre zarından geçen maddeler:
1.Küçük moleküller,büyük moleküllere göre,
2.Nötr maddeler iyonlara göre,
3.Yağda çözünen maddeler suda çözünen maddelere göre
4.(
iyonlar (+) iyonlara göre daha kolay geçer.
Sitoplazma ve Organeller
Sitoplazma:Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yumurta akı kıvamında ki canlı ortamda %70-90
Oranında su bulunur.Su bitkilerin de bu oran %98 ‘ e kadar yükselir.Spor,tohum ve bakterilerde % 15’ ten % 5 ‘e kadar düşer.
Organeller:
Lizozom: Sindirm ve savunma ocağı lizozom enzimler de bulunur . Alyuvarlar da bulunmaz.Akyuvarlarda bol miktar da bulunur.
Endoplazmik retikulum: Ribozom da sentezlenen proteinleri hücrenin gerekli yerlerine taşır.
Golgi Aygıtı: Salgı ocağıdır. Bitki hücrelerinde seliloz çeperin üretilmesini sağlar.
Ribozom: Zarsızdı, cansızdır. Rrna ve protenden oluşur. Virüsler hariç bütün canlı hücrelerinde bulunur , proteinin sentez yeridir.
Mitokondri:Hücrenin enerji ihtaiyacını karşılar. Kendine özgü DNA sı vardır.Böylece kendini sentezleyebilir.(Kas ve karaciğer hücrelerinde bol sayıdsa bulunur)
Sentrozom:Hayvan hücrelerin de ve ilkel yapılı bitki hücrelerin de bulunur.Hücre bölünmeye hazırladığı dönemde interfaz her bir kutba gider ve iğ ipliklerini oluşturur.Siniz hücrelerin de yoktur.
Plastitler:Sadece bitki bulunurlar.Renklerine ve görevlerine göre 3 grupta incelenirler.Birbirlerine dönüşebilirler.
1.Kloroplastlar:Bitkiye yeşil rengi verirler.Fotosentezle ışık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü ve serbest oksijenin üretildiği organeldir.KLOROPLASTLAR FOTOSENTEZLE YERYÜZÜNDE YAŞAMIN DEVAMINI SAÐLAYAN ORGANELDİR.
2.Kromoplastlar:Bitkiye sarı, turuncu ve kırmızı rengi verir.Yapraklarda, meyvelerde ve bazı yüksek yapılı bitkilerin köklerinde bulunur.
3.Lökoplastlar:Renksizdirler.Bitkinin kök, toprak altı gövdesinde ve tohum gibi depo organlarında bulunur.Nişasta, yağ ve protein depo eder.
Koful:Hücrenin madde alış verişinde, beslenmesinde, sindiriminde, boşaltımında görevlidir.Bitkilerde bol ve büyük,hayvanlarda ise küçük ve az miktarda bulunur.
*Kontraktil Koful:Tatlı suda yaşayan bir hücreli canlılardaki boşaltım kofuludur.Yoğunluk farkından dolayı vücut içerisine giren fazla suyu dışarı atar.
Zarı olmayan organeller: Ribozom DNA’sı olan organeller:Mitokondri
Sentrozom kloroplast
ÇEKİRDEK
Hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka gereklidir.Hücrenin bütün yaşamsal olaylarını yönetir ve kontrol eder.
HÜCRE BÖLÜNMELERİ
Mitoz Bölünme:Tek hücrelilerde üremeyi çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.Evreleri:
*İnterfaz: Kromozom kendini eşler DNA miktarı iki katına çıkar.Sentriyoller kendini eşler.Hücrede ATP sentezi, protein sentezi metobolik faaliyetler hızlanır.
*Profaz:Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolmaya başlar.
*Metafaz:Kromozomlar ekvator düzlemine dizilir.
*Anafaz:Kromotitler sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar ve zıt kutuplara çekilirler.
*Telofaz:Kutplara toplanmış kromozomlar interfaz evresinde olduğu gibi çekirdek zarı ve çekirdekçiğin tekrar meydana geldiği görülür iğ iplikleri kaybolur.Hücre sitoplazma bölünmesi meydana gelir.Bitki hücrelerinde ara lamel şeklinde olur.Hayvan hücresinde stoplazma boğumlanması şeklinde olur.
Mayoz Bölünme:Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulmasını sağlar.Amaç kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamak.Evreleri:
*İnterfaz:Bu evrede hücrede büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir.DNA’nın kendini eşlediği görülmektedir.
*Mayoz І ProfazІ:Mayoz bölünmenin en uzun safhasıdır.Kromozom çifti yan yana gelirler tetratları oluşturular oluşumunda kalıtsal madde alışverişi olur.Kromozom çiftleri yan yana gelerek birbirleriyle sarmal yaparlar bu olaya sinapsis denir.Sinapsis sırasında kromozomların kardeş olmayan kromotitlerin birbirine dokunan parçacıkları arasında gen alış verişi olur buna krossing-over denir.
*MetafazІ
*AnafazІ 3’ünde de mitoz bölünmede ki olaylar görülür.
*TelofazІ
*MayoaІІ:MayozІ sonunda meydana gelen haploit hücreler mayozІІ de tekrar bölünür ve haploit kromozomlu 4 hücre meydana gelir.MayozІІ ana hatlarıyla mitoz bölünmeye benzer.Bu safhada sadece kromotitler birbirinden ayrılır.Kromozom sayısında değişiklik olmaz.
*ProfazІІ:TelofazІ ‘den sonra görülken çok kısa süren bir safhadır.Çekirdek zarı oluşmuşsa parçalanmaya başlar
*MetafazІІ:Kromotitler hücrenin ekvator düzlemine yerleşir.
*AnafazІІ:Ekvator düzlemine dizilmiş kromotitler birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru hareket eder.
TelofazІІ:Çekirdek zarı oluşmaya başlar.sitoplazma boğumlanmaya başalar.
MİTOZ VE MAYOZ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
MİTOZ MAYOZ
1.Çok hücreli canlıların vücut hücre- 1.Çok hücreli canlıların üreme hücresinde
lerinde görülür. görülür.
2.Vücudun bütün doku ve organların- 2.Üreme organlarında görülür.
da görülür. 3.Oluşan hücreler üremeyi sağlar.
3.Oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar. 4.Kromozom sayısı yarıya iner.
4.Kromozom sayısı sabit kalır. 5.Bölünme sonucunda 4 hücre oluşur.
5.Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinin tıpatıp 6.Oluşan hücreler kalıtsal olarak atasına
aynısıdır. benzer.
6.Bölünme sonucu 2 tane hücre oluşur 7.Çekirdek ve stoplazma bölünmesi 2 kez olur.
7.Çekirdek ve stoplazma bölünmesi bir kez olur. 8.Tetrat ve krossing-over olayları görülür.
8.Tetrat ve krossing-over olayları görülmez. 9.Ergenlik döneminde başlar üreme dönemi
9.Zigotun oluşumundan ölümüne kadar sürer. boyunca devam eder.
PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER
Prokaryot Hücre:Belirginbir zarla çevrili çekirdeği olmayan ve ribozom dışında organelleri bulunmayan hücrelere denir.Prokaryot hücrelerin en dışında hücre çeperi, hücre çeperinin içinde ise hücre zarı bulunur.Prokaryot canlılar bakteriler, mavi-yeşil alglerdir.Bunlar monera aleminde sınıflandırılır.
Ökaryot Hücrezarla çevrili belirli bir çekirdeği ve organelleri olan hücrelere denir.Hücreler zar,stoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir.Protistler,gerçek mantarlar, bitkiler ve hayvanlar ökaryot canlılardır.
BİTKİ VE HAYVAN HÜCRELERİN KARŞILAŞTIRILMASI
Bitki Hücresi Hayvan Hücresi
1.Hücre çeperi bulunur. 1.Hücre çeperi bulunmaz.
2.Sentrozom yoktur. 2.Sentrozomu vardır.
3.Plastitleri vardır. 3.Plastitleri yoktur.
4.Kofulları büyüktür. 4.Kofulları küçüktür.
5.Nişasta ve seliloz depo eder. 5.Glikojen depo eder
6.Hücreler birbirine hücre duvarı ile bağlıdır. 6.Hücreler bağımsızdır.
7.sitoplazma bölünmesi ara lamel 7.Stoplazma bölünmesi boğumlanma
şeklinde olur. şeklinde olur.
HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ
1.Pasif Taşıma:Hücre zarından madde alınırken eğer enerji harcanmıyorsa buna denir.
ÖZELLİKLERİ
*Enerji harcanmaz
*Taşıma çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğrudur
*Canlı ve cansız tüm hücrelerde görülür.
DİFÜZYON:Hücre zarından geçebilen bir maddenin geçişi çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğruysa buna denir.enerji ve enzim kullanılmaz yarı geçirgen bir zar gerekli değildir.
OZMOS:Suyun hücre içindeki difüzyonudur.yarı geçirgen bir zar vardır.ozmosda ortamın eşitlenmesi beklenmez.
*İzotonik ortam:Hücrelerin yaşayabildiği yoğunluğa sahip ortamlara denir.
*Hipertonik ortam:Hücreden daha fazla yoğunluğa sahip ortama denir.
*Hipotonik ortam:Hücreden daha az yoğunluğa sahip ortama denir.
*Plazmoliz:Hipertonik ortama konulan hücrenin su kaybederek büzülmesi olayına
denir.
*Deplazmolizlazmolize uğramış hücrenin saf su ortamına konulduğu zaman su alarak eski haline dönmesine denir.
*Turgor:Uzun süre bekletilerek su alarak devamlı şişmesi durumuna denir.Hücrenin içindeki su nedeniyle zara yapılan basınca turgor basıncı denir.
*Hemoliz:Hücre saf suda bekletilirse bir süre sonra fazla sudan dolayı patladığı görülür bu olaya denir.
2.Aktif Taşıma:Maddenin hücre zarından geçişi hücrenin enerji kullanılmasıyla gerçekleşiyorsa bu olaya denir.
ÖZELLİKLERİ
1Enerji harcanır.
2.Taşıma az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğrudur.
3.Canlı hücrelerde görülür.
4.Enzimler kullanılır.
*Endositoz:Alına maddenin sıvı ve katı oluşumuna göre 2 şekilde yapılır.
1.Fagasitoz:Büyük moleküllü katı maddelerin hücre içine alınmasına denir.
2.Pinositoz:Büyük moleküllü sıvı maddelerin hücre için alınması olayına denir.
*Ekzositoz:Hücre için alınan atık maddelerin dışarı atılmasıdır.
HÜCRE METOBOLİZMASI
Hücrede meydana gelen yapım ve yıkım olaylarına metabolizma denir.ikiye ayrılır.
1.anobolik reaksiyonlar:küçük moleküllerin birleşip büyük moleküller meydana getirmesi olayıdır.Örnek;
CO2 + H2O →BESİN +O2 →FOTOSENTEZ OLAYI
2.Katobolik reaksiyonlar:Büyük moleküllerin yıkım tepkimesidir.
Örnek;BESİN +O2→ CO2 + H2 O+38ATP→SOLUNUM OLAYI
CANLILARDA SINIFLANDIRMA
Doğadaki canlıların yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine göre benzerliklerine göre yapılan gruplandırmaya sınıflandırma denir.Biyolojinin alt bilim dalı olan sistematik bunu inceler.2’ ye ayrılır
1.Yapay sınıflandırma: Doğadaki canlıların dış görünüşüne veya yaşadıkları yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya denir.Bilimsel bir sınıflandırma değildir.Yapay sınıflandırmada anolog organa bakılır.
2.Doğal sınıflandırma:Canlıların akrabalık derecesi protein benzerlikleri, yaşayışları, beslenmelerine göre yapılan sınıflandırmaya denir.Doğal sınıflandırma yapılırken canlılar arasındaki homolog organ yapısına bakılır.2 canlı arasında ne kadar homolog organ varsa bu iki canlının birbirleriyle o kadar akraba olduklarını anlatır.Bilimsel bir sınıflandırmadır.
Homolog organ:Kökenleri aynı görevleri farklı olan organlara denir.Örnek:insanın kolu ile balinanın yüzgeci
Anolog organ:Kökenleri farklı görevleri aynı olan organlar denir.Örnek:Sineğin kanadı ile kuşun kanadı
Tür:Ortak bir atadan gelen yapı ve görevleri benzer özelliklere sahip kendi aralarında verimli nesiller meydana getiren bireyler topluluğuna denir.
İkili Adlandırma:Biyoloji biliminde canlılar adlandırılırken hem cins hem de tür ismi yazılır böyle adlandırmalara denir
Alem Şube Sınıf Takım Aile Cins Tür
Birey sayısı alemden türe giderken azalır ortak özellik artar.
Birey sayısı türden aleme giderken artar ortak özellik azalır
VİRÜSLER
Canlılar aleminde bulunan en küçük mikroorganizmadır.Virüsler sadece elektro mikroskobuyla görülebilir
-Değişik şekillerde virüsler mevcuttur.
-Virüsler taşıdıkları nükleik asitlere göre adlandırılır.İkisi de aynı anda bulunmaz.
- Hayvan virüslerinde genellikle DNA bulunur.Bitki virüslerinde ise RNA bulunur.Ama bitki virüslerin hayvan virüslerinde hastalık yapmaktadır.Örneğin;HIV virüsü bitki virüsü olmasına rağmen hayvan hücrelerinde AIDS hastalığı yapmaktadır.
-Virüslerin organelleri , ribozomu ve sitoplazması yoktur.Organelleri olmadığı için özellikle de ribozom olmadığı için enzim sistemleri yoktur.Kuyruklarında gireceği hücrenin zarına tutunarak zarın erimesini sağlayan enzimler bulunur.
-Virüslerin dışında bir protein kılıf çevrilidir.
-Virüslerin organelleri ve enzimleri olmadığında dolayı zorunlu parazit olarak görev yaparlar.
-Virüslere ilaç etki etmez bunun sebebi virüslerin hücre içinde yaşamasıdır.(Bizim aldığımız ilaçlar hücreler arası boşluklarda bulunur.)
-Virüsler hücre dışında tuz kristali gibi kristalleşirler.
-Virüsler büyümez,beslenmez,gelişmez,dolaşım,boşaltım olayları yoktur.Metabolizmaları yoktur.
CANLILAR ALEMİ
PROKARYOT CANLILAR
1.BAKTERİLER
Monera aleminde yer alırlar.Işık mikroskobuyla görülebilecek kadar küçüktürler.İki hücre örtüsüne sahiptirler.İ. kısımda hücre zarı bulunur.Bakteri stoplazmasının %90 sudur.İçinde DNA,RNA, protein,mitekondri gibi zarla çevrili yapıları yoktur.oksijenli solunum yapan bakterilerde mezozom zar katlantıları yer alır.Mezozom ökaryottaki mitekondrinin görevini yapar.
BAKTERİLERİN ÇEŞİTLERİ
1.Şekillerine Göre 2GRAM BOYAMA ÖZELLİÐİNE GÖRE
*Çubuk *Gram pozitif(+)bakteri:mikroskopta mor renkte görülür
*Yuvarlak *Gram negatif(bakteri:Mikrokopta pembe renkte görülür.
*Spiral
*Virgül
3.OKSİJENE DUYULAN İHTİYACA GÖRE
*Zorunlu aerob bakteri :Yalnız oksijenli ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler.
*Zorunlu anaerob bakteriler.Yalnız oksijensiz ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler.
*Geçici bakteriler:Geçici olarak oksijenli ve oksijensiz ortamda yaşayabilen.2’ye ayrılır.
a)Geçici aerob bakteriler.Normalde oksijensiz ortamda yaşamaya uyum sağlamış;fakat geçici olarak oksijenli ortamda yaşayabilen bakteriler.
b)Normalde oksijenli ortamda yaşamaya uyum sağlamış ;fakat geçici olarak oksijensiz ortamda yaşayabilen bakteriler.
4.BESLENME ŞEKİLLERİNE GÖRE
*Ototrof bakteriler:Yaşamaları için gerekli organik bileşikleri, basit inorganik bileşiklerden sentezleyebilen bakterilerdir.Kullandıkları enerji kaynağına göre ikiye ayrılır.
a)Fotoototrof bakteriler:Fotosentez yapan bakterilerdir.Enerji kaynağı güneştir.
b)Kemoototrof bakteriler:Bazı bakteriler kükürt,demir,hidrojen,amonyak gibi inorganik maddelerin oksidasyonundan sağladıkları enerji ile su ve karbon dioksitten besin üretirler.Bu bakteriler;nitrit,nitrat,kükürt ve demir bakterileridir.
*Heterotrof bakteriler:İhtiyaç duydukları organik besin maddelerini ortamdan hazır alan bakterilerdir.2’ye ayrılır.
a)Parazit bakteriler:Sindirim enzimleri olmadığı için gereksinim duydukları besin maddelerini üzerinde yaşadığı canlıdan hazır alan bakterilerdir.Hastalık yapan bakterilere patojen bakteriler denir.
b)Saprofit (çürükçül) bakteriler:Toprakta yaşayan , çürümeye neden olan ayrıştırıcı bakterilerdir.Hücre dışına enzim göndererek ölü bitki ve hayvan artıklarındaki organik maddelerin daha küçük organik ve inorganik maddelerin parçalanmasını sağlarlar.
2 MAVİ-YEŞİL ALGLER
Belirli, bir çekirdeği, kloroplastı ve diğer organelleri bulunmayan mavi- yeşil renkli, bir hücreli organizmalardır.Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunmadığı için prokaryot hücre yapısındadırlar.Fotosentez yapmalarını saplayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunur bundan dolayı renkleri yeşildir.Çoğunlukla koloniler halinde yaşarlar.Denizlerde, tatlı sularda ,göllerde ve nemli bölgelerde yaşarlar.
ÖKARYOT CANLILAR
1.PROTİSTALAR
Protista alemi, bir hücreli ve çok hücreli fotosentetik algleri , çok çekirdekli yada çok hücreli heterotrof cıvık mantarları, bir hücreli yada basit ökaryotları içeren canlı grubudur.
Tam bitki ve hayvan özelliği göstermediği için ayrı bir alemde incelenirler
*Protozoalar:Bir hücrelilerdir mikroskobik canlılar olup 4 gruba ayrılırlar.
a)Kamçılılar:Hareket organeli olarak bir yada birkaç kamçı bulundururlar.Bazıları saprofit bazıları parazittiler.Çoğalmaları ikiye bölünme ile olur.Öglena tatlı sularda yaşar.Yapısında bir yada iki boşaltım kofulu vardır. Önde bir yada iki tane kamçları vardır.Öglene klorofil pigmenti içerdiklerinden dolayı yeşil renklidirler bu nedenle kendi besinini kendileri yaparlar bu özelliğinden dolayı bitkilere hareketli olmasından dolayı hayvan hücrelerine benzer.
b)Kökayaklılar:Besinlerin ve hareketlerini yalancı ayaklarla sağlayan bir hücrelilerdendir.Amipler tatlı sularda yaşarlar.Besinlerini sitoplazmalarında meydana getirdikleri besin kofulları içerisinde sindirirler
c)Sporlular:Çoğu omurgalı omurgasız hayvanlarda parazit yaşama uyum sağlamıştır.besinlerini difüzyonla alırlar.Plazmodyum bu gruba örnektir.Bilinen 50 kadar plazmodyum türü vardır insanlarda sıtma hastalığına neden olurlar.
d)Silliler:Hareketlerini ve besin teminini silerliyle yaparlar.Tatlı su ve denizlerde yaşarlar.En iyi örnek paramesyum dur hem bölünerek hem de konjugasyonla ürer.
*Algler:Klorofil içerdikleri için fotosentez yapabilirler.Sulu ortamda yaşarlar daha uygun ortam bulabilmek amacıyla yer değiştirme hareketi yaparlar.Madde alış verişini yaşadıkları ortamdan sağlarlar.Yeşil, sarı, kırmızı, esmer algler bu grubun örneklerindendir.
*Cıvık Mantarlar:belirgin bir hücre şekli olmayan çok çekirdekli stoplazmaya sahip saprofit organizmalardır.Üremeleri eşeyli ve eşeysiz şekilde olur.Protista aleminde incelenmekle birlikte beraber canlılar aleminde yeri henüz kesinleşmemiştir.
2.MANTARLAR
Mantarlar stoplazmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır.Mantarlar genellikle çok hücrelidir.Klorofil içermeyen yaşamları için gerekli olan besini hazır olarak sağlayan heterotrof canlılardır.Bitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir.Fakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır.Mantarların en önemli özelliklerinden biride doğadaki inorganik döngüyü sağlaması ,ilaç yapımında kullanılmasıdır.
Mantarların Çeşitleri
*Maya mantarları:Tomurcuklanma ile çoğalırlar.Hamurun mayalanması gibi bir çok mayalanma olaylarında görev alır.
*Küf Mantarları:Çürümekte olan böcek,balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar.Eşeyli ve Eşeysiz ürerler.Besinlerin küflenmesini neden olur.
*Şapkalı Mantarlar:Mantarların en büyükleridirler.Besin olarak kullanıldıkları gibi insanlar için zehirli olan türleri de vardır.
*Enfeksiyonel Mantarlar:İnsanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan mantarlardır.bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir.
3. BİTKİLER
Bitkiler çok hücreli ototrof iyi gelişmiş bir organizasyona sahip yüksek yapılı canlılardır.Kendi besinlerini kendi üretirler.Sinir sistemleri yoktur.Damarlı ve damarsız olmak üzere 2 grupta toplanırlar.
1.Damarsız Bitkiler:İletim demetleri yoktur.Ilık nemli ve gölgelik yerlerde yaşarlar.Metagenez(eşeyli +eşeysiz) görülür.Sporla çoğalır.Gerçek kök ve gövdeleri yoktur.En önemlileri kara yosunlarıdır.
2.Damarlı Bitkiler
a)Damarlı Sporlu Bitkiler:Ilık nemli bölgelerde yaşar,İletim demeti vardır.Sporla çoğalır.Metagenez görülür.Gerçek kök ve gövdeleri yoktur.
b)Damarlı Tohumlu Bitkiler: İletim demeti bulundururlar.Açık tohumlu ve kapalı tohumlu olarak 2’ ye ayrılır.
*Açık Tohumlu Bitkiler:Kozalıklı bitkilerdir.İletim demetleri düzenlidir.İğne yapraklıdırlar.Her dem yeşillerdir.Bunlar köknar, ladin, çam’dır.
*Kapalı Tohumlu Bitkiler:İletim demetleri vardır.Gerçek çiçek ve tohum taslakları vardır.Çenek yaprağı sayısına göre tek çenekli çift çenekli bitkiler olarak incelenir.
-Tek Çenekli:Tek yıllık otsu bitkilerdir.Yapraklarında paralel damar bulunur.İletim demetleri dağınıktır.Kambiyum bulundurmazlar.
-Çift Çenekli:Embriyolarında iki çenek yaprağı bulunur.Çok yıllık odunsu bitkilerdir.
Kambiyum bulunur.İletim demeti düzenlidir.Yaprakları ağsı damarlıdır.
4.HAYVANLAR
a)Omurgasızlar:İç iskelet bulunmaz .Açık dolaşım görülür.Bunlar;
-Süngerler
-Sölenterler
-Solucanlar
-Yumuşakçalar
-Eklem bacaklılar
-Derisidikenliler
b)İlkel Kordalılar:Basit bir iskelet yapısına sahiptirler.Bu yapı bazılarında yaşam boyunca devam eder bazılarında ise yavru halindeyken bulunur.Kapalı dolaşım sistemine sahiptirler.
c)Omurgalılar:İç iskelet vardır.Kapalı dolaşım sistemi görülür.Beş sınıfta incelenilir.
*Balıklar:Kemik ya da kıkırdaktan oluşmuş iç iskeletleri vardır.Solungaç solunumu yaparlar.Kalpleri iki odacıklıdır.Dış döllenme dış gelişme görülür.Denizlerde ve tatlı sularda yaşarlar
*Kurbağalar:Karada ve suda yaşarlar.Derileri nemli ve kaygandır.Larvaları solungaç
deri solunumu yaparlar.Kalpleri üç odacıklıdır.Dış döllenme dış gelişme görülür.
*Sürüngenler: Akciğerleri ile solunum yaparlar.Kalpleri üç odacıklıdır karıncık yarım perdeyle ikiye ayrılır.Timsdahlarda ise dört odacıkılıdır tam perdeyle ikiye ayrılır.İç döllenme diş gelişme görülür.
*Kuşlar:Sıcak kanlı hayvanlardır.Kalpleri dört odacıklıdır.Akciğer solunumu yaparlar,yumurta ile çoğalır.İç döllenme dış gelişme görülür.
*Memeliler:Sıcakkanlı hayvanlardır.Derileri kıllarla örtülüdür.İç döllenme görülür.Kalpleri dört odacıklıdır.Kapalı dolaşım s,istemi görülür.Akciğer solunumu yaparlar alveol kesecikleri bulunur.Yavrularını sütle beslerler.Sinir sistemleri çok gelişmiştir.Denizlerde ve karalarda yaşayan türleri vardır.
2.ORGANİK BİLEŞİKLER
*Su----------------------
Karbonhidratlar--Nükleik asitler*Asit---------------------
Yağlar *Baz---------------------
Proteinler*Tuz---------------------
Enzimler*Mineraller---------------
Vitaminler1.İNORGANİK BİLEŞİKLER:Canlıların kendi vücudunda üretemeyip dışardan hazır olarak aldıkları bileşiklere denir
*Su: Ortalama bir insan vücudunda %65-70 oranında su bulunmaktadır. Su bitkilerin de bu % 95’e kadar çıkmaktadır
Özellikleri
1.Sindirime yardımcı olur
2.Vücut ısısının dengede tutulmasını sağlar
3.Vücuttaki Zaralı maddelerin dışarıya atılmasının sağlar
4.Suyun akışkan özelliğinden dolayı moleküllerin bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlar.
* Mineraller:Hücreleri karbonhidrat, yağ ve protein gibi organik bileşikler ile vücuda alınan inorganik tuzlardır.
Özellikleri:
1.Mineraller enzimlerin yapısına katılarak katalizör görevi yapar.
Katalizör:Kimyasal tepkimelere girerek tepkimenin daha kısa sürede ve daha az kullanılmasını sağlayan proteinden oluşmuş kısımdır.
2.Eksikliklerinde bir takım rahatsızlıklar ortaya çıkar.
Ca eksikliğinde →Çocuklarda kemik erimesi yaşlılarda raşitizm.
P eksikliğinde→ kemiklerde ve dişlerde yumuşama.
Fe eksikliğinde→ anemi iyot eksikliğinde →guatr.
3.Mineraller kanın ozmotik basıncının dengede tutulmasını sağlar.
4.Kas kasılmasında sinirsel uyartıların iletilmesinde görev alır.
5.İyon konsantrasyonunu sağlar.
2.ORGANİK BİLEŞİKLER: Canlıların kendi vücutlarında sentezledikleri bileşiklere denir.
ENERJİ VERİM SIRASI VÜCUTTA KULLANIM SIRASI
1.Yağ 1.Karbonhidrat
2.Protein 2.Yağ
3.Karbonhidrat 3.Protein
YAPIYA KATILIM SIRASI DÜZENLEYİCİ OLARAK GÖREV YAPAN
1.Proteinler 1.Su
2.Yağlar 2.Mineraller
3.Karbonhidratlar 3.Vitaminler
4.Vitamin 4.Proteinler
5.Nükleik asitler
*Karbonhidratlar:Organik bileşikler içerisin de enerji verici ve yapıya katılıcı olarak görev yaparlar doğada büyük moleküller halinde bulunur.Yapı taşları glikozdur.
YAPI VE GÖREVLERİ
1.C,H,O, moleküllerinden oluşmuştur.
2. Karbonhidratlar yeşil bitkilerin yaptıkları fotosentez sonucunda meydana gelir
3.DNA,RNA,ATP’nin yapısına katılır
4.Polisakkaritlerin bir kısmı hücre zarını yapısına katılır
5.Karbonhitratlar enerji veren organik bileşik olarak kullanılır.
Karbonhidratların çeşitleri
1.Monosakkaritler* 5C’lu *deaksiriboz ,riboz
* 6C’lu *glikoz(kan şekeri)
*fruktoz(meyve şekeri)
*galaktoz(süt şekeri)
2.Disakkaritler:İki tane monossakaritin birleşmesiyle meydana gelir.
Glikoz + Glikoz→Maltoz + H2 O (arpa şekeri)
Glikoz + Furuktoz→Sakkaroz + H2 O (çay şekeri)
Glikoz + Galaktoz→Laktoz + H2O (süt şekeri)
3.Polisakkaritler:Çok sayıda monasakkaritin birleşmesiyle meydana gelir
a.Nişasta:Bitkinin depo maddesidir suda az çözünür
b.Glikojen:Hayvanların depo maddesidir karaciğer ve kasalarda depo edilir
c.Selüloz:Bitki hücrelerinde hücre çeperini oluşturur
d.Kitin:Omurgasız hayvanlarda dış iskeleti oluşturur
DEHİDRASYON SENTEZİ:Küçük moleküllerin birleşerek büyük molekül oluşturması bu esnada tepkimeye giren küçük molekül sayısından bir eksik sayıda su açığa çıkması olayına denir.
ÖRN:n Glikoz→Nişasta +(n-1) H2O
HİDROLİZ:Büyük moleküllere su katılarak yapı birimlerine ayrılmasına denir.
ÖRN:Nişasta +H2O→nGlikoz
*YAÐLAR:Canlılardaki temel organik bileşiklerden biridir.Yapı taşları 3 molekül yağ asidi ile bir molekül gliseroldür.
YAÐLARIN ÇEŞİTLERİ
1.Doymuş Yağlar:Bir yağ asidinin C zincirinde C atomları arasında çift bağ yoksa buna doymuş yağ asidi denir.Doymuş yağ asidi içeren yağlara da doymuş yağlar denir.
2.Doymamış Yağlar:Yağ asidinin C zincirinde bir yada daha fazla çift bağ varsa buna doymamış yağ asidi denirdoymamış yağ asidi içeren yağlara da doymamış yağlar denir.
YAÐLARIN ÖZELLİKLERİ
1.Büyüme ve onarıma yardımcı olur.
2.Besin olarak kullanılır.
3.Enerji verici olarak kullanılır.
4.Vücut ısısını ayarlar.
5.Organlara destek olup darbelere karşı korur.
NOT:Yağların daha fazla enerji vermesinin sebebi;yapılarında daha fazla hidrojen bağı bulunmasıdır.
Yağların vücuda 2. sırada kullanılmasının sebebi
*Yakılmaları için daha fazla oksijene ihtiyaç duyarlar
*Vücudda depo maddesi olarak kullanılır
*Yıkımlarının daha uzun sürmesinden dolayı
*PROTEİNLER:Organik bileşiklerin büyük bir grubu protein molekülleridir.Bir kısmı hücrenin yapısına katılır diğerleri hücrede düzenleyici olarak görev yapar.Yapı taşları aminoasitlerdir.Doğada 20 çeşit aminoasit vardır. Yapılarında C,H,O ve yanında N,S,P vardır
*Bütün canlıların protein yapıları birbirinden farklıdır.Buna sebep olan canlıların DNA yapılarının birbirinden farklı olmasıdır.Çünkü;proteinler DNA’daki bilgiye göre RNA’sayesinde Ribozomda sentezlenir.Protein çeşitliliği;aminoasit sayısına, aminoasit sırasına aminoasit çeşidine bağlıdır.
*Proteinler oksijenli solunum ile parçalanması sonucu amonyak denilen çok zehirli bie ürün oluşur.Amonyak karaciğerde üreye çevrilerek dışarı atılır.Azot proteinlerin yapısında bulunduğu için canlı vücudunda azotlu artığa rastlanılması o canlının protein tükettiğini gösterir.
*ENZİMLER:Canlı hücrelerde üretilen özel proteinlerdir.DNA’daki kalıtsal bilgiye göre sentezlenir.Enzimlerin proteinden oluşmuş kısmına apoenzim denir.Buna ise basit enzim denir.Enzimlerin vitaminden oluşmuş kısmına koenzim denir.Mineralden oluşmuş kısmına kofaktör denir.Apoenzim ile koenzimin birlikte oluşturduğu gruba tam enzim anlamına gelen holo enzim denir.Enzimlerin etki ettiği maddeye sustrat denir.
AKTİVASYON ENERJİSİ:Bir kimyasal tepkimenin başlaya bilmesi için gerekli olan en düşük enerji miktarıdır.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
1.Enzimler genellikle çift yönlü çalışır.
2.Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
3.Bir apoenzim çeşidi belli bir kofaktör ve koenzimle çalışırken ir koenzim yada kofaktör birden fazla apoenzim ile çalışır.
4.Enzimler çok hızlı çalışır.
5.Kimyasal tepkimelerden değişmeden çıkar tekrar tekrar kullanılabilir.
6.Takım halinde çalışırlar bir enzimin etki ettiği tepkimenin ürünü kendinden sonra gelecek enzimin sustratı olabilir.
7.Enzim aktif durumdaysa az eki getirilir.İnaktif durumdaysa jen eki getirilir.
ENZİMLERİN ÇALIŞMASINA ETKİ EDEN ETMENLER
1.Sıcakılık(enzimlerin en iyi çalıştığı sıcaklık 36,5dir)
2.Ph 5.Substrat yüzeyi
3.Enzim yoğunluğu 6.Su ve diğer kimyasal maddeler
4.Substrat yoğunluğu
İNHİBİTÖR MADDE:Enzimlerin çalışmasını engelleyen maddeye denir.
*VİTAMİNLER: Düzenleyici ve direnç arttırıcı olarak görev yaparlar.Sindirime uğramazlar ve kesinlikle enerji vermezler.
Çeşitleri
1.Yağda Eriyenler:Fazlası karaciğerde depo edilir.Bunlar;A,D,E,K’dır
2.Suda Eriyenler:Fazlası idrarla dışarı atılır.Bunlar;B,C’dir Eksikliği fazla
A vitamini eksikliğinde→gece körlüğü
B vitamini eksikliğinde →beriberi, pellegra
C vitamini eksikliğinde →skorbüt
D vitamini eksikliğinde→raşitizm,osteomolozi
E vitamini eksikliğinde→kısırlık
K vitamini eksikliğinde→kanın pıhtılaşma gecikliliği
*NÜKLEİK ASİTLER
DNA VE RNA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
DNA RNA
1.Bazları A,T,C,G, 1.Bazları A,U,G,C,
2.Şekeri deaksiribozdur 2.Şekeri ribozdur
3.İki zincirden oluşur 3.Tek zincirinden oluşur
4.Genetik bilgiyi taşır 4.Protein sentezi yapar.
5.DNA polimerazla sentezlenir 5.RNA polimerazla sentezlenir
6.A=T,G=C eşitliği vardır 6.Böyle bir eşitlik yoktur
7.Kendini eşler 7.Kendini eşleyemez
8.Tek çeşittir 8.3 çeşittir
9.Çekirdekte,Mitekondride ,Kloroplasta 9.Çekirdekte,Sitoplazmada bulunur
bulunur
DNA VE RNA ORTAK ÖZELLİKLERİ
*A,G,C bazları *Fosfat grubu
RNA’nın özel bazı;urasildir
DNA’nın özel bazı;timindir
RNA’NIN ÇEŞİTLERİ
rnRNA: DNA’daki kalıtsal bilgiyi ribozomlara taşır.
rRNAroteinlerle birlikte ribozomların yapısını oluşturur.
tRNA:Hücre içinde aminoasitleri tanır ve bunları ribozoma taşır.
ATP’ NİN YAPISI
Bütün canlıların en önemli enerji kaynağı ATP’nin yapısında Adenin denilen bir organik bir baz ,beş karbonlu riboz şekeri ve üç tane fosforik asit bulunur.Bu fosfat gruplarından son ikisi yüksek enerjili fosfat bağlarıyla bağlıdır.ATP’den bir fosfat koparıldığında ADP oluşur ve bu sırada bir miktar enerji açığa çıkar .Bu enerji yeni moleküllerin sentezinde , hücre solunumunda, aktif taşımada, hücre bölünmesinde, fotosentezde,sinirsel iletimde başta olmak üzere bir çok reaksiyonda harcanır.
HÜCRE
Canlının en küçük yapı taşlarına hücre denir.3 kısımdan meydana gelir.(zar,sitoplazma ve çekirdek)
Hücre Zarı: Hücreyi dış ortamdan ayıran madde giriş çıkışını düzenleyen,seçici-geçirgen özelliğe sahip canlı yapıdır.(Protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşur.)Büyük bir kısmı yağlardan oluşur.Hücrenin özgüllüğü zarda ki glikoprotein,glikolipitlerin,miktarına ve dağılımına bağlıdır.
Hücre zarından geçen maddeler:
1.Küçük moleküller,büyük moleküllere göre,
2.Nötr maddeler iyonlara göre,
3.Yağda çözünen maddeler suda çözünen maddelere göre
4.(
iyonlar (+) iyonlara göre daha kolay geçer.Sitoplazma ve Organeller
Sitoplazma:Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yumurta akı kıvamında ki canlı ortamda %70-90
Oranında su bulunur.Su bitkilerin de bu oran %98 ‘ e kadar yükselir.Spor,tohum ve bakterilerde % 15’ ten % 5 ‘e kadar düşer.
Organeller:
Lizozom: Sindirm ve savunma ocağı lizozom enzimler de bulunur . Alyuvarlar da bulunmaz.Akyuvarlarda bol miktar da bulunur.
Endoplazmik retikulum: Ribozom da sentezlenen proteinleri hücrenin gerekli yerlerine taşır.
Golgi Aygıtı: Salgı ocağıdır. Bitki hücrelerinde seliloz çeperin üretilmesini sağlar.
Ribozom: Zarsızdı, cansızdır. Rrna ve protenden oluşur. Virüsler hariç bütün canlı hücrelerinde bulunur , proteinin sentez yeridir.
Mitokondri:Hücrenin enerji ihtaiyacını karşılar. Kendine özgü DNA sı vardır.Böylece kendini sentezleyebilir.(Kas ve karaciğer hücrelerinde bol sayıdsa bulunur)
Sentrozom:Hayvan hücrelerin de ve ilkel yapılı bitki hücrelerin de bulunur.Hücre bölünmeye hazırladığı dönemde interfaz her bir kutba gider ve iğ ipliklerini oluşturur.Siniz hücrelerin de yoktur.
Plastitler:Sadece bitki bulunurlar.Renklerine ve görevlerine göre 3 grupta incelenirler.Birbirlerine dönüşebilirler.
1.Kloroplastlar:Bitkiye yeşil rengi verirler.Fotosentezle ışık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü ve serbest oksijenin üretildiği organeldir.KLOROPLASTLAR FOTOSENTEZLE YERYÜZÜNDE YAŞAMIN DEVAMINI SAÐLAYAN ORGANELDİR.
2.Kromoplastlar:Bitkiye sarı, turuncu ve kırmızı rengi verir.Yapraklarda, meyvelerde ve bazı yüksek yapılı bitkilerin köklerinde bulunur.
3.Lökoplastlar:Renksizdirler.Bitkinin kök, toprak altı gövdesinde ve tohum gibi depo organlarında bulunur.Nişasta, yağ ve protein depo eder.
Koful:Hücrenin madde alış verişinde, beslenmesinde, sindiriminde, boşaltımında görevlidir.Bitkilerde bol ve büyük,hayvanlarda ise küçük ve az miktarda bulunur.
*Kontraktil Koful:Tatlı suda yaşayan bir hücreli canlılardaki boşaltım kofuludur.Yoğunluk farkından dolayı vücut içerisine giren fazla suyu dışarı atar.
Zarı olmayan organeller: Ribozom DNA’sı olan organeller:Mitokondri
Sentrozom kloroplast
ÇEKİRDEK
Hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka gereklidir.Hücrenin bütün yaşamsal olaylarını yönetir ve kontrol eder.
HÜCRE BÖLÜNMELERİ
Mitoz Bölünme:Tek hücrelilerde üremeyi çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.Evreleri:
*İnterfaz: Kromozom kendini eşler DNA miktarı iki katına çıkar.Sentriyoller kendini eşler.Hücrede ATP sentezi, protein sentezi metobolik faaliyetler hızlanır.
*Profaz:Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolmaya başlar.
*Metafaz:Kromozomlar ekvator düzlemine dizilir.
*Anafaz:Kromotitler sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar ve zıt kutuplara çekilirler.
*Telofaz:Kutplara toplanmış kromozomlar interfaz evresinde olduğu gibi çekirdek zarı ve çekirdekçiğin tekrar meydana geldiği görülür iğ iplikleri kaybolur.Hücre sitoplazma bölünmesi meydana gelir.Bitki hücrelerinde ara lamel şeklinde olur.Hayvan hücresinde stoplazma boğumlanması şeklinde olur.
Mayoz Bölünme:Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulmasını sağlar.Amaç kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamak.Evreleri:
*İnterfaz:Bu evrede hücrede büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir.DNA’nın kendini eşlediği görülmektedir.
*Mayoz І ProfazІ:Mayoz bölünmenin en uzun safhasıdır.Kromozom çifti yan yana gelirler tetratları oluşturular oluşumunda kalıtsal madde alışverişi olur.Kromozom çiftleri yan yana gelerek birbirleriyle sarmal yaparlar bu olaya sinapsis denir.Sinapsis sırasında kromozomların kardeş olmayan kromotitlerin birbirine dokunan parçacıkları arasında gen alış verişi olur buna krossing-over denir.
*MetafazІ
*AnafazІ 3’ünde de mitoz bölünmede ki olaylar görülür.
*TelofazІ
*MayoaІІ:MayozІ sonunda meydana gelen haploit hücreler mayozІІ de tekrar bölünür ve haploit kromozomlu 4 hücre meydana gelir.MayozІІ ana hatlarıyla mitoz bölünmeye benzer.Bu safhada sadece kromotitler birbirinden ayrılır.Kromozom sayısında değişiklik olmaz.
*ProfazІІ:TelofazІ ‘den sonra görülken çok kısa süren bir safhadır.Çekirdek zarı oluşmuşsa parçalanmaya başlar
*MetafazІІ:Kromotitler hücrenin ekvator düzlemine yerleşir.
*AnafazІІ:Ekvator düzlemine dizilmiş kromotitler birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru hareket eder.
TelofazІІ:Çekirdek zarı oluşmaya başlar.sitoplazma boğumlanmaya başalar.
MİTOZ VE MAYOZ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
MİTOZ MAYOZ
1.Çok hücreli canlıların vücut hücre- 1.Çok hücreli canlıların üreme hücresinde
lerinde görülür. görülür.
2.Vücudun bütün doku ve organların- 2.Üreme organlarında görülür.
da görülür. 3.Oluşan hücreler üremeyi sağlar.
3.Oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar. 4.Kromozom sayısı yarıya iner.
4.Kromozom sayısı sabit kalır. 5.Bölünme sonucunda 4 hücre oluşur.
5.Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinin tıpatıp 6.Oluşan hücreler kalıtsal olarak atasına
aynısıdır. benzer.
6.Bölünme sonucu 2 tane hücre oluşur 7.Çekirdek ve stoplazma bölünmesi 2 kez olur.
7.Çekirdek ve stoplazma bölünmesi bir kez olur. 8.Tetrat ve krossing-over olayları görülür.
8.Tetrat ve krossing-over olayları görülmez. 9.Ergenlik döneminde başlar üreme dönemi
9.Zigotun oluşumundan ölümüne kadar sürer. boyunca devam eder.
PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER
Prokaryot Hücre:Belirginbir zarla çevrili çekirdeği olmayan ve ribozom dışında organelleri bulunmayan hücrelere denir.Prokaryot hücrelerin en dışında hücre çeperi, hücre çeperinin içinde ise hücre zarı bulunur.Prokaryot canlılar bakteriler, mavi-yeşil alglerdir.Bunlar monera aleminde sınıflandırılır.
Ökaryot Hücrezarla çevrili belirli bir çekirdeği ve organelleri olan hücrelere denir.Hücreler zar,stoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir.Protistler,gerçek mantarlar, bitkiler ve hayvanlar ökaryot canlılardır.
BİTKİ VE HAYVAN HÜCRELERİN KARŞILAŞTIRILMASI
Bitki Hücresi Hayvan Hücresi
1.Hücre çeperi bulunur. 1.Hücre çeperi bulunmaz.
2.Sentrozom yoktur. 2.Sentrozomu vardır.
3.Plastitleri vardır. 3.Plastitleri yoktur.
4.Kofulları büyüktür. 4.Kofulları küçüktür.
5.Nişasta ve seliloz depo eder. 5.Glikojen depo eder
6.Hücreler birbirine hücre duvarı ile bağlıdır. 6.Hücreler bağımsızdır.
7.sitoplazma bölünmesi ara lamel 7.Stoplazma bölünmesi boğumlanma
şeklinde olur. şeklinde olur.
HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ
1.Pasif Taşıma:Hücre zarından madde alınırken eğer enerji harcanmıyorsa buna denir.
ÖZELLİKLERİ
*Enerji harcanmaz
*Taşıma çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğrudur
*Canlı ve cansız tüm hücrelerde görülür.
DİFÜZYON:Hücre zarından geçebilen bir maddenin geçişi çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğruysa buna denir.enerji ve enzim kullanılmaz yarı geçirgen bir zar gerekli değildir.
OZMOS:Suyun hücre içindeki difüzyonudur.yarı geçirgen bir zar vardır.ozmosda ortamın eşitlenmesi beklenmez.
*İzotonik ortam:Hücrelerin yaşayabildiği yoğunluğa sahip ortamlara denir.
*Hipertonik ortam:Hücreden daha fazla yoğunluğa sahip ortama denir.
*Hipotonik ortam:Hücreden daha az yoğunluğa sahip ortama denir.
*Plazmoliz:Hipertonik ortama konulan hücrenin su kaybederek büzülmesi olayına
denir.
*Deplazmolizlazmolize uğramış hücrenin saf su ortamına konulduğu zaman su alarak eski haline dönmesine denir.
*Turgor:Uzun süre bekletilerek su alarak devamlı şişmesi durumuna denir.Hücrenin içindeki su nedeniyle zara yapılan basınca turgor basıncı denir.
*Hemoliz:Hücre saf suda bekletilirse bir süre sonra fazla sudan dolayı patladığı görülür bu olaya denir.
2.Aktif Taşıma:Maddenin hücre zarından geçişi hücrenin enerji kullanılmasıyla gerçekleşiyorsa bu olaya denir.
ÖZELLİKLERİ
1Enerji harcanır.
2.Taşıma az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğrudur.
3.Canlı hücrelerde görülür.
4.Enzimler kullanılır.
*Endositoz:Alına maddenin sıvı ve katı oluşumuna göre 2 şekilde yapılır.
1.Fagasitoz:Büyük moleküllü katı maddelerin hücre içine alınmasına denir.
2.Pinositoz:Büyük moleküllü sıvı maddelerin hücre için alınması olayına denir.
*Ekzositoz:Hücre için alınan atık maddelerin dışarı atılmasıdır.
HÜCRE METOBOLİZMASI
Hücrede meydana gelen yapım ve yıkım olaylarına metabolizma denir.ikiye ayrılır.
1.anobolik reaksiyonlar:küçük moleküllerin birleşip büyük moleküller meydana getirmesi olayıdır.Örnek;
CO2 + H2O →BESİN +O2 →FOTOSENTEZ OLAYI
2.Katobolik reaksiyonlar:Büyük moleküllerin yıkım tepkimesidir.
Örnek;BESİN +O2→ CO2 + H2 O+38ATP→SOLUNUM OLAYI
CANLILARDA SINIFLANDIRMA
Doğadaki canlıların yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine göre benzerliklerine göre yapılan gruplandırmaya sınıflandırma denir.Biyolojinin alt bilim dalı olan sistematik bunu inceler.2’ ye ayrılır
1.Yapay sınıflandırma: Doğadaki canlıların dış görünüşüne veya yaşadıkları yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya denir.Bilimsel bir sınıflandırma değildir.Yapay sınıflandırmada anolog organa bakılır.
2.Doğal sınıflandırma:Canlıların akrabalık derecesi protein benzerlikleri, yaşayışları, beslenmelerine göre yapılan sınıflandırmaya denir.Doğal sınıflandırma yapılırken canlılar arasındaki homolog organ yapısına bakılır.2 canlı arasında ne kadar homolog organ varsa bu iki canlının birbirleriyle o kadar akraba olduklarını anlatır.Bilimsel bir sınıflandırmadır.
Homolog organ:Kökenleri aynı görevleri farklı olan organlara denir.Örnek:insanın kolu ile balinanın yüzgeci
Anolog organ:Kökenleri farklı görevleri aynı olan organlar denir.Örnek:Sineğin kanadı ile kuşun kanadı
Tür:Ortak bir atadan gelen yapı ve görevleri benzer özelliklere sahip kendi aralarında verimli nesiller meydana getiren bireyler topluluğuna denir.
İkili Adlandırma:Biyoloji biliminde canlılar adlandırılırken hem cins hem de tür ismi yazılır böyle adlandırmalara denir
Alem Şube Sınıf Takım Aile Cins Tür
Birey sayısı alemden türe giderken azalır ortak özellik artar.
Birey sayısı türden aleme giderken artar ortak özellik azalır
VİRÜSLER
Canlılar aleminde bulunan en küçük mikroorganizmadır.Virüsler sadece elektro mikroskobuyla görülebilir
-Değişik şekillerde virüsler mevcuttur.
-Virüsler taşıdıkları nükleik asitlere göre adlandırılır.İkisi de aynı anda bulunmaz.
- Hayvan virüslerinde genellikle DNA bulunur.Bitki virüslerinde ise RNA bulunur.Ama bitki virüslerin hayvan virüslerinde hastalık yapmaktadır.Örneğin;HIV virüsü bitki virüsü olmasına rağmen hayvan hücrelerinde AIDS hastalığı yapmaktadır.
-Virüslerin organelleri , ribozomu ve sitoplazması yoktur.Organelleri olmadığı için özellikle de ribozom olmadığı için enzim sistemleri yoktur.Kuyruklarında gireceği hücrenin zarına tutunarak zarın erimesini sağlayan enzimler bulunur.
-Virüslerin dışında bir protein kılıf çevrilidir.
-Virüslerin organelleri ve enzimleri olmadığında dolayı zorunlu parazit olarak görev yaparlar.
-Virüslere ilaç etki etmez bunun sebebi virüslerin hücre içinde yaşamasıdır.(Bizim aldığımız ilaçlar hücreler arası boşluklarda bulunur.)
-Virüsler hücre dışında tuz kristali gibi kristalleşirler.
-Virüsler büyümez,beslenmez,gelişmez,dolaşım,boşaltım olayları yoktur.Metabolizmaları yoktur.
CANLILAR ALEMİ
PROKARYOT CANLILAR
1.BAKTERİLER
Monera aleminde yer alırlar.Işık mikroskobuyla görülebilecek kadar küçüktürler.İki hücre örtüsüne sahiptirler.İ. kısımda hücre zarı bulunur.Bakteri stoplazmasının %90 sudur.İçinde DNA,RNA, protein,mitekondri gibi zarla çevrili yapıları yoktur.oksijenli solunum yapan bakterilerde mezozom zar katlantıları yer alır.Mezozom ökaryottaki mitekondrinin görevini yapar.
BAKTERİLERİN ÇEŞİTLERİ
1.Şekillerine Göre 2GRAM BOYAMA ÖZELLİÐİNE GÖRE
*Çubuk *Gram pozitif(+)bakteri:mikroskopta mor renkte görülür
*Yuvarlak *Gram negatif(
bakteri:Mikrokopta pembe renkte görülür.*Spiral
*Virgül
3.OKSİJENE DUYULAN İHTİYACA GÖRE
*Zorunlu aerob bakteri :Yalnız oksijenli ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler.
*Zorunlu anaerob bakteriler.Yalnız oksijensiz ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler.
*Geçici bakteriler:Geçici olarak oksijenli ve oksijensiz ortamda yaşayabilen.2’ye ayrılır.
a)Geçici aerob bakteriler.Normalde oksijensiz ortamda yaşamaya uyum sağlamış;fakat geçici olarak oksijenli ortamda yaşayabilen bakteriler.
b)Normalde oksijenli ortamda yaşamaya uyum sağlamış ;fakat geçici olarak oksijensiz ortamda yaşayabilen bakteriler.
4.BESLENME ŞEKİLLERİNE GÖRE
*Ototrof bakteriler:Yaşamaları için gerekli organik bileşikleri, basit inorganik bileşiklerden sentezleyebilen bakterilerdir.Kullandıkları enerji kaynağına göre ikiye ayrılır.
a)Fotoototrof bakteriler:Fotosentez yapan bakterilerdir.Enerji kaynağı güneştir.
b)Kemoototrof bakteriler:Bazı bakteriler kükürt,demir,hidrojen,amonyak gibi inorganik maddelerin oksidasyonundan sağladıkları enerji ile su ve karbon dioksitten besin üretirler.Bu bakteriler;nitrit,nitrat,kükürt ve demir bakterileridir.
*Heterotrof bakteriler:İhtiyaç duydukları organik besin maddelerini ortamdan hazır alan bakterilerdir.2’ye ayrılır.
a)Parazit bakteriler:Sindirim enzimleri olmadığı için gereksinim duydukları besin maddelerini üzerinde yaşadığı canlıdan hazır alan bakterilerdir.Hastalık yapan bakterilere patojen bakteriler denir.
b)Saprofit (çürükçül) bakteriler:Toprakta yaşayan , çürümeye neden olan ayrıştırıcı bakterilerdir.Hücre dışına enzim göndererek ölü bitki ve hayvan artıklarındaki organik maddelerin daha küçük organik ve inorganik maddelerin parçalanmasını sağlarlar.
2 MAVİ-YEŞİL ALGLER
Belirli, bir çekirdeği, kloroplastı ve diğer organelleri bulunmayan mavi- yeşil renkli, bir hücreli organizmalardır.Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunmadığı için prokaryot hücre yapısındadırlar.Fotosentez yapmalarını saplayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunur bundan dolayı renkleri yeşildir.Çoğunlukla koloniler halinde yaşarlar.Denizlerde, tatlı sularda ,göllerde ve nemli bölgelerde yaşarlar.
ÖKARYOT CANLILAR
1.PROTİSTALAR
Protista alemi, bir hücreli ve çok hücreli fotosentetik algleri , çok çekirdekli yada çok hücreli heterotrof cıvık mantarları, bir hücreli yada basit ökaryotları içeren canlı grubudur.
Tam bitki ve hayvan özelliği göstermediği için ayrı bir alemde incelenirler
*Protozoalar:Bir hücrelilerdir mikroskobik canlılar olup 4 gruba ayrılırlar.
a)Kamçılılar:Hareket organeli olarak bir yada birkaç kamçı bulundururlar.Bazıları saprofit bazıları parazittiler.Çoğalmaları ikiye bölünme ile olur.Öglena tatlı sularda yaşar.Yapısında bir yada iki boşaltım kofulu vardır. Önde bir yada iki tane kamçları vardır.Öglene klorofil pigmenti içerdiklerinden dolayı yeşil renklidirler bu nedenle kendi besinini kendileri yaparlar bu özelliğinden dolayı bitkilere hareketli olmasından dolayı hayvan hücrelerine benzer.
b)Kökayaklılar:Besinlerin ve hareketlerini yalancı ayaklarla sağlayan bir hücrelilerdendir.Amipler tatlı sularda yaşarlar.Besinlerini sitoplazmalarında meydana getirdikleri besin kofulları içerisinde sindirirler
c)Sporlular:Çoğu omurgalı omurgasız hayvanlarda parazit yaşama uyum sağlamıştır.besinlerini difüzyonla alırlar.Plazmodyum bu gruba örnektir.Bilinen 50 kadar plazmodyum türü vardır insanlarda sıtma hastalığına neden olurlar.
d)Silliler:Hareketlerini ve besin teminini silerliyle yaparlar.Tatlı su ve denizlerde yaşarlar.En iyi örnek paramesyum dur hem bölünerek hem de konjugasyonla ürer.
*Algler:Klorofil içerdikleri için fotosentez yapabilirler.Sulu ortamda yaşarlar daha uygun ortam bulabilmek amacıyla yer değiştirme hareketi yaparlar.Madde alış verişini yaşadıkları ortamdan sağlarlar.Yeşil, sarı, kırmızı, esmer algler bu grubun örneklerindendir.
*Cıvık Mantarlar:belirgin bir hücre şekli olmayan çok çekirdekli stoplazmaya sahip saprofit organizmalardır.Üremeleri eşeyli ve eşeysiz şekilde olur.Protista aleminde incelenmekle birlikte beraber canlılar aleminde yeri henüz kesinleşmemiştir.
2.MANTARLAR
Mantarlar stoplazmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır.Mantarlar genellikle çok hücrelidir.Klorofil içermeyen yaşamları için gerekli olan besini hazır olarak sağlayan heterotrof canlılardır.Bitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir.Fakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır.Mantarların en önemli özelliklerinden biride doğadaki inorganik döngüyü sağlaması ,ilaç yapımında kullanılmasıdır.
Mantarların Çeşitleri
*Maya mantarları:Tomurcuklanma ile çoğalırlar.Hamurun mayalanması gibi bir çok mayalanma olaylarında görev alır.
*Küf Mantarları:Çürümekte olan böcek,balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar.Eşeyli ve Eşeysiz ürerler.Besinlerin küflenmesini neden olur.
*Şapkalı Mantarlar:Mantarların en büyükleridirler.Besin olarak kullanıldıkları gibi insanlar için zehirli olan türleri de vardır.
*Enfeksiyonel Mantarlar:İnsanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan mantarlardır.bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir.
3. BİTKİLER
Bitkiler çok hücreli ototrof iyi gelişmiş bir organizasyona sahip yüksek yapılı canlılardır.Kendi besinlerini kendi üretirler.Sinir sistemleri yoktur.Damarlı ve damarsız olmak üzere 2 grupta toplanırlar.
1.Damarsız Bitkiler:İletim demetleri yoktur.Ilık nemli ve gölgelik yerlerde yaşarlar.Metagenez(eşeyli +eşeysiz) görülür.Sporla çoğalır.Gerçek kök ve gövdeleri yoktur.En önemlileri kara yosunlarıdır.
2.Damarlı Bitkiler
a)Damarlı Sporlu Bitkiler:Ilık nemli bölgelerde yaşar,İletim demeti vardır.Sporla çoğalır.Metagenez görülür.Gerçek kök ve gövdeleri yoktur.
b)Damarlı Tohumlu Bitkiler: İletim demeti bulundururlar.Açık tohumlu ve kapalı tohumlu olarak 2’ ye ayrılır.
*Açık Tohumlu Bitkiler:Kozalıklı bitkilerdir.İletim demetleri düzenlidir.İğne yapraklıdırlar.Her dem yeşillerdir.Bunlar köknar, ladin, çam’dır.
*Kapalı Tohumlu Bitkiler:İletim demetleri vardır.Gerçek çiçek ve tohum taslakları vardır.Çenek yaprağı sayısına göre tek çenekli çift çenekli bitkiler olarak incelenir.
-Tek Çenekli:Tek yıllık otsu bitkilerdir.Yapraklarında paralel damar bulunur.İletim demetleri dağınıktır.Kambiyum bulundurmazlar.
-Çift Çenekli:Embriyolarında iki çenek yaprağı bulunur.Çok yıllık odunsu bitkilerdir.
Kambiyum bulunur.İletim demeti düzenlidir.Yaprakları ağsı damarlıdır.
4.HAYVANLAR
a)Omurgasızlar:İç iskelet bulunmaz .Açık dolaşım görülür.Bunlar;
-Süngerler
-Sölenterler
-Solucanlar
-Yumuşakçalar
-Eklem bacaklılar
-Derisidikenliler
b)İlkel Kordalılar:Basit bir iskelet yapısına sahiptirler.Bu yapı bazılarında yaşam boyunca devam eder bazılarında ise yavru halindeyken bulunur.Kapalı dolaşım sistemine sahiptirler.
c)Omurgalılar:İç iskelet vardır.Kapalı dolaşım sistemi görülür.Beş sınıfta incelenilir.
*Balıklar:Kemik ya da kıkırdaktan oluşmuş iç iskeletleri vardır.Solungaç solunumu yaparlar.Kalpleri iki odacıklıdır.Dış döllenme dış gelişme görülür.Denizlerde ve tatlı sularda yaşarlar
*Kurbağalar:Karada ve suda yaşarlar.Derileri nemli ve kaygandır.Larvaları solungaç
deri solunumu yaparlar.Kalpleri üç odacıklıdır.Dış döllenme dış gelişme görülür.
*Sürüngenler: Akciğerleri ile solunum yaparlar.Kalpleri üç odacıklıdır karıncık yarım perdeyle ikiye ayrılır.Timsdahlarda ise dört odacıkılıdır tam perdeyle ikiye ayrılır.İç döllenme diş gelişme görülür.
*Kuşlar:Sıcak kanlı hayvanlardır.Kalpleri dört odacıklıdır.Akciğer solunumu yaparlar,yumurta ile çoğalır.İç döllenme dış gelişme görülür.
*Memeliler:Sıcakkanlı hayvanlardır.Derileri kıllarla örtülüdür.İç döllenme görülür.Kalpleri dört odacıklıdır.Kapalı dolaşım s,istemi görülür.Akciğer solunumu yaparlar alveol kesecikleri bulunur.Yavrularını sütle beslerler.Sinir sistemleri çok gelişmiştir.Denizlerde ve karalarda yaşayan türleri vardır.