Tweet
Esas özellikleriyle BEBYKP’yi örnek alan ve 1990-1994 yıllarını kapsayan bu planda belirtilen başlıca amaçlar hızlı, dengeli ve istikrarlı bir kalkınma süreci içinde gelir dağılımını iyileştirmek, işsizliği, bölgesel ve yöresel gelişmişlik farklarını azaltmaktı. Planın amaçları doğrultusunda benimsediği temel politikalar şunlardı:
• Büyüme ve refah artışını sağlamada ekonomik ve siyasal istikrarı koruma
• Enflasyonla mücadele için talebi kontrol etme ve arzı artırma; yatırımlara hız vererek verimlilik ve üretim artışını sağlama
• Büyümeyi serbest rekabet ortamında ve özel kesimin dinamizminden azami ölçüde yararlanarak sağlama; uluslararası entegrasyona olanak verecek bir ekonomik yapı oluşturma
• Ülke kaynaklarını en yüksek düzeyde ve etkin kullanma, üretimin yapısında verimlilik ve rasyonellik ilkelerini dikkate alma
• Kamu yatırımlarında bölgelerarası gelişmişlik farklarını azaltmayı, ekonomik ve sosyal altyapıyı geliştirmeyi esas alma; özel kesim yatırımlarını imalat sanayiinde ve özellikle ihracata yönelik alanlarda yoğunlaşmaya özendirme
• Özel kesim yatırımlarının finansmanına destek olma, ürün ve pazar çeşitlendirmesine ağırlık verme
• Türk parasının konvertibl hale gelmesi için gerekli ortamı oluşturma
• Dış borç yapısını orta ve uzun vadeli borçlar lehine değiştirme
• Avrupa Topluluğu’na tam üyelik ve entegrasyon doğrultusundaki hazırlık ve uyum çalışmaları hızlandırma
• Mali sistemde rekabet ortamını geliştirme ve sermaye piyasasını uzun vadeli fon sağlayacak bir yapıya kavuşturma
• KİT’lerin daha verimli çalışmalarını sağlama ve özelleştirilmelerine ilişkin çalışmaları hızlandırma
• Tarımda üretim yöntemlerini modernleştirme
• Madencilikte hammadde talebini ucuz ve güvenli sağlama, işlenmiş mal ihracatını artırma
• İmalat sanayiinde dışa dönük ve rekabet gücüne sahip bir yapıyı geliştirme
ABYKP döneminde GSMH’nin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,0 oranında artması hedef alınmıştı. Böylece 1989 yılında 103,62 trilyon TL düzeyinde olan GSMH 1994 yılında 145,5 trilyon TL’ye ulaşacaktı.
GSYİH ise sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 6,8 oranında artarak 1989’da 104,55 trilyon TL’den 1994’te 145,32 trilyon TL’ye çıkacaktı. Kişi başına GSMH yıllık ortalama yüzde 4,6 oranında artarak 1989 yılındaki 1877 bin TL düzeyinden 1994 yılında 2354 bin TL düzeyine yükselecekti.
ABYKP döneminde, tarım sektörü katma değerinin sabit fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 4,1, sanayi sektörünün yüzde 8,1, hizmetler sektörünün ise yüzde 6,7’lik hızla artması öngörülmekteydi. Böylece 1989-1994 yılları arasında GSYİH içinde tarım sektörünün payı yüzde 15,8’den yüzde 13,9’a düşecek, sanayi sektörünün payı yüzde 36,7’den yüzde 39,0’a yükselecek, hizmetler sektörünün payı ise yüzde 47,5’den yüzde 47,1’e düşecekti.
ABYKP döneminde sabit fiyatlarla yıllık ortalama üretim artış hızı hedefi tarım sektörünüde yüzde 4,2, sanayi sektöründe yüzde 8,4, hizmetler sektöründe ise yüzde 6,9 olarak alınmıştı. Bu hedeflere bağlı olarak, tarım sektörünün toplam üretim içindeki payının yüzde 13,2’den yüzde 11,4’e düşmesi, sanayi sektörünün payının yüzde 46,7’den yüzde 49,2’ye yükselmesi, hizmetler sektörünün payının ise yüzde 40,1’den yüzde 39,4’e düşmesi beklenmekteydi.
ABYKP döneminde GSMH’nin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,0 artış göstermesinin hedef alınmasına karşılık; 1989 yılında 1,9 trilyon TL, 1994 yılında ise 5,85 trilyon TL dış fazla verilmesine bağlı olarak ekonomide kullanılan toplam kaynakların yılda ortalama yüzde 6,5 oranında artması beklenmekteydi. Dış fazlanın 1989 yılında yüzde 1,8 olan GSMH’ya oranının 1994 yılında yüzde 4,0 olması öngörülmüştü.
Özel kesim yatırımlarının toplam sabit sermaye yatırımları içindeki payı ABYKP döneminde tedricen artarak, 1989’daki yüzde 56,8 oranından 1994’te yüzde 63,8’e çıkacaktı. Gerçekleştirilmesi hedef alınan toplam sabit sermaye yatırımları içinde başta gelen sektörler sırasıyla yüzde 21,5’lik payla konut, yüzde 20,0’lik payla imalat sanayi ve yüzde 19,2’lik payla ulaştırma ve haberleşmeydi. Enerji sektörünün payı yüzde 10,9, tarım sektörünün payı ise yüzde 7,9 olacaktı.
ABYKP döneminde kamu kesimi yatırımlarında BeBYKP dönemine göre eğitim, sağlık ve tarım sektörü yatırımlarına daha fazla ağırlık verilmekteydi. Özel kesim yatırımlarında ise imalat sanayii yatırımlarının payının artması öngörülmekteydi.
Hedef alınan yatırım büyüklüklerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli tasarruf, yurtiçi kaynaklardan karşılanacaktı. ABYKP döneminde yurtiçi toplam tasarrufların yıllık ortalama yüzde 10,6, kamu tasarruflarının yüzde 9,6 ve özel tasarrufların yüzde 11,1 oranında artması öngörülmüştü. 1989 yılında yurtiçi tasarrufların GSMH içindeki payı yüzde 26,0 iken, bu oran ABYKP dönemi sonunda yüzde 30,7’ye yükselecekti. Yurtiçi marjinal tasarruf oranının yüzde 42,4 olması gerekmekteydi.
ABYKP’ye göre ihracatı ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri teşvik eden politikaların uygulanması sonucunda ödemeler dengesi giderek daha sağlıklı bir yapıya kavuşmaktaydı. Bu ise ekonominin daha istikrarlı gelişmesine uygun bir ortam hazırlamaktaydı. Ekonominin dışa açılması süreci devam ettirilecek ve dış ticaret hacminin GSMH içindeki payı yüzde 36,7’den yüzde 39,8’e yükselecekti. Ödemeler dengesi cari işlemler hesabındaki fazla verme eğiliminin ABYKP döneminde devam etmesi öngörülmekteydi. Böylece yakın yıllara kadar büyüme önünde en önemli darboğazı teşkil eden ödemeler dengesi, büyümeyi olumlu yönde etkileyen bir faktör olacaktı.
ABYKP döneminde, cari fiyatlarla toplam ithalat (CIF) için öngörülen yıllık ortalama artış oranı yüzde 12,4’tü. Böylece toplam ithalat büyüklüğü 15,65 milyar dolardan dönem sonunda 28,07 milyar dolara yükselecekti. Sabit fiyatlarla toplam ithalatın yılda ortalama yüzde 9,1 oranında artarak 1994’de 23,57 milyar dolara çıkması öngörülmüştü. Sektörler itibariyle ithalatın yıllık ortalama artış hızları, tarım sektörü için yüzde 4,6, sanayi sektörü için ise yüzde 9,4’tü.
Cari fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 13,2 oranında artması hedef alınan ihracat 1994 yılında 22,48 milyar dolara ulaşacaktı. İmalat sanayii ürünleri ihracatının sabit fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 11,7 oranında artması öngörülmüştü. 1989 yılında yüzde 15,7 olarak tahmin edilen tarıma dayalı sanayi ürünleri ihracatının toplam ihracat içindeki payının 1994 yılında yüzde 14,9 olarak gerçekleşmesi hedef alınmıştı.
Dış ticaret açığı 1989 yılında 2,58 milyar dolar iken, 1994 yılında 3,82 milyar dolara çıkacaktı. Dış borç faiz ödemeleri ABYKP döneminde dış borç stokunun tedricen azaltılmasına bağlı olarak 1994 yılında 2,70 milyar dolara düşecekti. İşçi gelirlerinin yılda ortalama yüzde 5,0 oranında artması beklenmekteydi. Turizm gelirlerinin, sektörün gelişen yapısına bağlı olarak yılda ortalama yüzde 13,6 oranında artması ve plan dönemi sonunda 5,51 milyar dolar düzeyine çıkması öngörülmekteydi.
Cari işlemler hesabı ABYKP döneminde de daha önce olduğu gibi fazla verme eğilimini sürdürecekti. 1989 yılında 820,0 milyon dolar olarak tahmin edilen cari işlemler hesabı fazlası plan dönemi sonunda 2,17 milyar dolara yükselecekti.
ABYKP döneminde, 19,99 milyar dolar orta ve uzun vadeli dış borç ana para ödemesi gerçekleştirilecekti. Dönem içinde yeni orta ve uzun vadeli kredi kullanımı, yıllar itibariyle azalan bir eğilim göstererek 15,50 milyar dolar düzeyinde olacaktı.
ABYKP döneminde toplam kamu gelirlerinin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,4 artırılması hedef alınmıştı. 1989 yılında 29,11 trilyon lira olarak tahmin edilen toplam gelirler, plan dönemi sonunda 41,56 trilyon liraya ulaşacaktı. Toplam kamu gelirlerinin GSMH içindeki payı sabit fiyatlarla 1989 yılında yüzde 28,1 iken, 1994 yılında yüzde 28,6’ya yükselecekti. Plan dönemi sonunda kamu harcanabilir gelirinin yılda ortalama yüzde 7,1 artarak 25,20 trilyon liraya ulaşması hedeflenmekteydi.
Toplam kamu harcamaları ABYKP döneminde sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 6,3 oranında artacaktı. Dönem boyunca yıllık ortalama artışın cari giderlerde yüzde 4,5, yatırım harcamalarında yüzde 6,3 ve transfer harcamalarında yüzde 7,8 olması öngörülmekteydi. Toplam kamu harcamalarının GSMH içindeki payı 1989 yılında yüzde 30,0 iken 1994 yılında yüzde 29,1’e düşecekti.
• Büyüme ve refah artışını sağlamada ekonomik ve siyasal istikrarı koruma
• Enflasyonla mücadele için talebi kontrol etme ve arzı artırma; yatırımlara hız vererek verimlilik ve üretim artışını sağlama
• Büyümeyi serbest rekabet ortamında ve özel kesimin dinamizminden azami ölçüde yararlanarak sağlama; uluslararası entegrasyona olanak verecek bir ekonomik yapı oluşturma
• Ülke kaynaklarını en yüksek düzeyde ve etkin kullanma, üretimin yapısında verimlilik ve rasyonellik ilkelerini dikkate alma
• Kamu yatırımlarında bölgelerarası gelişmişlik farklarını azaltmayı, ekonomik ve sosyal altyapıyı geliştirmeyi esas alma; özel kesim yatırımlarını imalat sanayiinde ve özellikle ihracata yönelik alanlarda yoğunlaşmaya özendirme
• Özel kesim yatırımlarının finansmanına destek olma, ürün ve pazar çeşitlendirmesine ağırlık verme
• Türk parasının konvertibl hale gelmesi için gerekli ortamı oluşturma
• Dış borç yapısını orta ve uzun vadeli borçlar lehine değiştirme
• Avrupa Topluluğu’na tam üyelik ve entegrasyon doğrultusundaki hazırlık ve uyum çalışmaları hızlandırma
• Mali sistemde rekabet ortamını geliştirme ve sermaye piyasasını uzun vadeli fon sağlayacak bir yapıya kavuşturma
• KİT’lerin daha verimli çalışmalarını sağlama ve özelleştirilmelerine ilişkin çalışmaları hızlandırma
• Tarımda üretim yöntemlerini modernleştirme
• Madencilikte hammadde talebini ucuz ve güvenli sağlama, işlenmiş mal ihracatını artırma
• İmalat sanayiinde dışa dönük ve rekabet gücüne sahip bir yapıyı geliştirme
ABYKP döneminde GSMH’nin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,0 oranında artması hedef alınmıştı. Böylece 1989 yılında 103,62 trilyon TL düzeyinde olan GSMH 1994 yılında 145,5 trilyon TL’ye ulaşacaktı.
GSYİH ise sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 6,8 oranında artarak 1989’da 104,55 trilyon TL’den 1994’te 145,32 trilyon TL’ye çıkacaktı. Kişi başına GSMH yıllık ortalama yüzde 4,6 oranında artarak 1989 yılındaki 1877 bin TL düzeyinden 1994 yılında 2354 bin TL düzeyine yükselecekti.
ABYKP döneminde, tarım sektörü katma değerinin sabit fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 4,1, sanayi sektörünün yüzde 8,1, hizmetler sektörünün ise yüzde 6,7’lik hızla artması öngörülmekteydi. Böylece 1989-1994 yılları arasında GSYİH içinde tarım sektörünün payı yüzde 15,8’den yüzde 13,9’a düşecek, sanayi sektörünün payı yüzde 36,7’den yüzde 39,0’a yükselecek, hizmetler sektörünün payı ise yüzde 47,5’den yüzde 47,1’e düşecekti.
ABYKP döneminde sabit fiyatlarla yıllık ortalama üretim artış hızı hedefi tarım sektörünüde yüzde 4,2, sanayi sektöründe yüzde 8,4, hizmetler sektöründe ise yüzde 6,9 olarak alınmıştı. Bu hedeflere bağlı olarak, tarım sektörünün toplam üretim içindeki payının yüzde 13,2’den yüzde 11,4’e düşmesi, sanayi sektörünün payının yüzde 46,7’den yüzde 49,2’ye yükselmesi, hizmetler sektörünün payının ise yüzde 40,1’den yüzde 39,4’e düşmesi beklenmekteydi.
ABYKP döneminde GSMH’nin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,0 artış göstermesinin hedef alınmasına karşılık; 1989 yılında 1,9 trilyon TL, 1994 yılında ise 5,85 trilyon TL dış fazla verilmesine bağlı olarak ekonomide kullanılan toplam kaynakların yılda ortalama yüzde 6,5 oranında artması beklenmekteydi. Dış fazlanın 1989 yılında yüzde 1,8 olan GSMH’ya oranının 1994 yılında yüzde 4,0 olması öngörülmüştü.
Özel kesim yatırımlarının toplam sabit sermaye yatırımları içindeki payı ABYKP döneminde tedricen artarak, 1989’daki yüzde 56,8 oranından 1994’te yüzde 63,8’e çıkacaktı. Gerçekleştirilmesi hedef alınan toplam sabit sermaye yatırımları içinde başta gelen sektörler sırasıyla yüzde 21,5’lik payla konut, yüzde 20,0’lik payla imalat sanayi ve yüzde 19,2’lik payla ulaştırma ve haberleşmeydi. Enerji sektörünün payı yüzde 10,9, tarım sektörünün payı ise yüzde 7,9 olacaktı.
ABYKP döneminde kamu kesimi yatırımlarında BeBYKP dönemine göre eğitim, sağlık ve tarım sektörü yatırımlarına daha fazla ağırlık verilmekteydi. Özel kesim yatırımlarında ise imalat sanayii yatırımlarının payının artması öngörülmekteydi.
Hedef alınan yatırım büyüklüklerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli tasarruf, yurtiçi kaynaklardan karşılanacaktı. ABYKP döneminde yurtiçi toplam tasarrufların yıllık ortalama yüzde 10,6, kamu tasarruflarının yüzde 9,6 ve özel tasarrufların yüzde 11,1 oranında artması öngörülmüştü. 1989 yılında yurtiçi tasarrufların GSMH içindeki payı yüzde 26,0 iken, bu oran ABYKP dönemi sonunda yüzde 30,7’ye yükselecekti. Yurtiçi marjinal tasarruf oranının yüzde 42,4 olması gerekmekteydi.
ABYKP’ye göre ihracatı ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri teşvik eden politikaların uygulanması sonucunda ödemeler dengesi giderek daha sağlıklı bir yapıya kavuşmaktaydı. Bu ise ekonominin daha istikrarlı gelişmesine uygun bir ortam hazırlamaktaydı. Ekonominin dışa açılması süreci devam ettirilecek ve dış ticaret hacminin GSMH içindeki payı yüzde 36,7’den yüzde 39,8’e yükselecekti. Ödemeler dengesi cari işlemler hesabındaki fazla verme eğiliminin ABYKP döneminde devam etmesi öngörülmekteydi. Böylece yakın yıllara kadar büyüme önünde en önemli darboğazı teşkil eden ödemeler dengesi, büyümeyi olumlu yönde etkileyen bir faktör olacaktı.
ABYKP döneminde, cari fiyatlarla toplam ithalat (CIF) için öngörülen yıllık ortalama artış oranı yüzde 12,4’tü. Böylece toplam ithalat büyüklüğü 15,65 milyar dolardan dönem sonunda 28,07 milyar dolara yükselecekti. Sabit fiyatlarla toplam ithalatın yılda ortalama yüzde 9,1 oranında artarak 1994’de 23,57 milyar dolara çıkması öngörülmüştü. Sektörler itibariyle ithalatın yıllık ortalama artış hızları, tarım sektörü için yüzde 4,6, sanayi sektörü için ise yüzde 9,4’tü.
Cari fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 13,2 oranında artması hedef alınan ihracat 1994 yılında 22,48 milyar dolara ulaşacaktı. İmalat sanayii ürünleri ihracatının sabit fiyatlarla yıllık ortalama yüzde 11,7 oranında artması öngörülmüştü. 1989 yılında yüzde 15,7 olarak tahmin edilen tarıma dayalı sanayi ürünleri ihracatının toplam ihracat içindeki payının 1994 yılında yüzde 14,9 olarak gerçekleşmesi hedef alınmıştı.
Dış ticaret açığı 1989 yılında 2,58 milyar dolar iken, 1994 yılında 3,82 milyar dolara çıkacaktı. Dış borç faiz ödemeleri ABYKP döneminde dış borç stokunun tedricen azaltılmasına bağlı olarak 1994 yılında 2,70 milyar dolara düşecekti. İşçi gelirlerinin yılda ortalama yüzde 5,0 oranında artması beklenmekteydi. Turizm gelirlerinin, sektörün gelişen yapısına bağlı olarak yılda ortalama yüzde 13,6 oranında artması ve plan dönemi sonunda 5,51 milyar dolar düzeyine çıkması öngörülmekteydi.
Cari işlemler hesabı ABYKP döneminde de daha önce olduğu gibi fazla verme eğilimini sürdürecekti. 1989 yılında 820,0 milyon dolar olarak tahmin edilen cari işlemler hesabı fazlası plan dönemi sonunda 2,17 milyar dolara yükselecekti.
ABYKP döneminde, 19,99 milyar dolar orta ve uzun vadeli dış borç ana para ödemesi gerçekleştirilecekti. Dönem içinde yeni orta ve uzun vadeli kredi kullanımı, yıllar itibariyle azalan bir eğilim göstererek 15,50 milyar dolar düzeyinde olacaktı.
ABYKP döneminde toplam kamu gelirlerinin sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 7,4 artırılması hedef alınmıştı. 1989 yılında 29,11 trilyon lira olarak tahmin edilen toplam gelirler, plan dönemi sonunda 41,56 trilyon liraya ulaşacaktı. Toplam kamu gelirlerinin GSMH içindeki payı sabit fiyatlarla 1989 yılında yüzde 28,1 iken, 1994 yılında yüzde 28,6’ya yükselecekti. Plan dönemi sonunda kamu harcanabilir gelirinin yılda ortalama yüzde 7,1 artarak 25,20 trilyon liraya ulaşması hedeflenmekteydi.
Toplam kamu harcamaları ABYKP döneminde sabit fiyatlarla yılda ortalama yüzde 6,3 oranında artacaktı. Dönem boyunca yıllık ortalama artışın cari giderlerde yüzde 4,5, yatırım harcamalarında yüzde 6,3 ve transfer harcamalarında yüzde 7,8 olması öngörülmekteydi. Toplam kamu harcamalarının GSMH içindeki payı 1989 yılında yüzde 30,0 iken 1994 yılında yüzde 29,1’e düşecekti.