Tweet
Önceden tahmin, ekonomik büyüklüklerin sonraki devrelerdeki muhtemel değerlerini cari devrede, cari ve önceki devrelere ait bilgilerden yararlanarak ex-anteol arak tahmin etmektir. Tahmin işlemini, değişkenlerin belli dönemlerdeki değerlerini, devamlı oluşumların belli dönemler için kesit değerleri kabul eden bir yaklaşımla ele almak gerekir. Bu amaçla zaman serileri analizlerinde son yıllarda önemli gelişmeler ve bilgi işlem uygulamaları sağlanmıştır. Önceden tahmin, bir dinamik süreç olarak algılanmalıdır.
Tahmin işlemleri makro ya da mikro düzeyde olabilir; şartlı ya da şartsız olarak yapılabilir. şartlı tahmin, belli politika önlemleri alınması şartına bağlı olarak yapılan, şartsız tahmin ise ekonominin normal akış seyrinin süreceği varsayımı ile yapılan tahmindir. Tahminler nokta ya da aralık şeklinde yapılır. Genellikle nokta tahminin daha çekici, fakato ölçüde de yanıltıcı olduğunu söyleyebiliriz. Aralık şeklinde tahmin, tahminin standart hatasını da verdiğimiz için, daha güvenilir bir yaklaşım sayılabilir.
Tahmin işlemleri ex-ante ya da ex-post yapılır. Exante, gerçek anlamda önceden tahmindir ve (t+1) dönemi için (t) döneminde tahmin demektir. Ex-ante tahmin hatası, hem tahmini yaparken kullandığımız değişkenlerin hesabındaki hataları, hem de fonksiyonel ilişki kalıbından kaynaklanan "model hataları"nı içerir. Ex-ante tahminlerde kullanılmadan önce ex-post, yani retrospektif olarak gözlem dönemi için tahmin başarısının sınanması gereklidir.
Önceden tahmin objektif ya da subjektif olabilir. Objektif metotlar da ya naive ya da ekstrapolasyona dayanan teknikler, ya barometrik teknikler yani ekonomik endikatörlerle (göstergelerle) tahmin yapmak veya ekonometrik yöntemlerden yararlanmak suretiyle tahmin yapılmasını içerir.
Barometrik teknikler, ekonomik göstergelerin zaman içinde konjonktüre uygunluğunun araştırılması ve konjonktürün önünde giden, konjonktürle uyumlu ve konjonktürü gecikme ile takip eden serilerin ayırt edilmesi yoluyla tahminler yapılmasını içerir. Bu teknikler en çok ABD'de geliştirilmiştir. Konjonktür politikalarında çabuk müdahale çok önemlidir; çünkü gecikmiş müdahaleler daha pahalı ve daha az etkili olur.
Burada, konjonktürün önünden giden göstergeler çok önem kazanır. Bu tip barometre niteliğinde değişkenler için ABD’de geliştirilmiş aşağıdaki liste verilebilir: 1) Haftada çalışılan ortalama saat, 2) Terfiler, 3) Tarım dışı sektörlerde işe yerleştirilenler sayısı, 4) Geçici olarak işlerini bırakmış olanların sayısı, 5) İşsizlik başvuruları, 6) İmalatçıların aldığı yeni siparişler, 7) İnşaat mukaveleleri, 8) İhaleler, 9) Konut inşaat ruhsatları, 10) Faaliyet halindeki firma sayısı, 11) Yeni şirketler, 12) İflaslar, 13) Protesto edilen senetler, 14) Vergi sonrası şirket kârları, 15) Toptan fiyat indeksi / output birimi başına ücret ve maaş maliyet oranı, 16) Birim satış başına kâr, 17) Hisse senedi fiyatları, 18) Stok değişmeleri, 19) Karşılanmamış siparişler, 20) Sınai hammadde fiyatları.
Bir başka barometrik teknik de yayılma indeksidir. Bu indeksler, sektörler ve bölgeler itibariyle birbirini takip eden zaman devrelerinde firmaların yüzde kaçının iş hacminde yükselme olduğunu göstermektedir.
Ülkemizde DPT'nin uyguladığı yatırım eğilim an ketleri ve halen DİE'nin uyguladığı imalat sanayii eğilim anketleri barometrik verilere örnek olarak gösterilebilir. Barometrik tekniklerin yani ekonomik göstergeleri kullanan tekniklerin etkili olabilmesi, veri toplama ve haber alma sisteminin geliştirilmesini gerektirir. İstatistiklerin toplanma ve yayınlanmasında önemli gecikmelerin olduğu ülkemizde bu konuda ciddi sorunlar vardır.
Burada gösterge ya da endikatör sözcüğünün bir ülkede yayınlanan istatistikler demek olmadığını belirtmek yararlı olur. Değişmeleri başka değişkenlerdeki değişmeleri ve konjonktürün yakın gelecekteki seyrini haber veren değişkenler gösterge olarak kabul edilebilir.
Geleceğe yönelik bir bilgi toplama sistemi ve hassas göstergelerin geliştirilmesi yararlı olur. İstihdam durumu ile ilgili aylık örnekleme anketleri, yatırım eğilimleri, kapasite kullanımı, siparişler ve çeşitli konularda bekleyişler ile ilgili aylık ya da üç aylık anketler, bu göstergelerin geliştirilmesinde çok yararlı olur. Almanya'da uygulanan Konjonktürtest, yani müteşebbislere uygulanan ve kalitatif bilgiler toplayan anketler de düşünülebilir.
Tahmin işlemleri makro ya da mikro düzeyde olabilir; şartlı ya da şartsız olarak yapılabilir. şartlı tahmin, belli politika önlemleri alınması şartına bağlı olarak yapılan, şartsız tahmin ise ekonominin normal akış seyrinin süreceği varsayımı ile yapılan tahmindir. Tahminler nokta ya da aralık şeklinde yapılır. Genellikle nokta tahminin daha çekici, fakato ölçüde de yanıltıcı olduğunu söyleyebiliriz. Aralık şeklinde tahmin, tahminin standart hatasını da verdiğimiz için, daha güvenilir bir yaklaşım sayılabilir.
Tahmin işlemleri ex-ante ya da ex-post yapılır. Exante, gerçek anlamda önceden tahmindir ve (t+1) dönemi için (t) döneminde tahmin demektir. Ex-ante tahmin hatası, hem tahmini yaparken kullandığımız değişkenlerin hesabındaki hataları, hem de fonksiyonel ilişki kalıbından kaynaklanan "model hataları"nı içerir. Ex-ante tahminlerde kullanılmadan önce ex-post, yani retrospektif olarak gözlem dönemi için tahmin başarısının sınanması gereklidir.
Önceden tahmin objektif ya da subjektif olabilir. Objektif metotlar da ya naive ya da ekstrapolasyona dayanan teknikler, ya barometrik teknikler yani ekonomik endikatörlerle (göstergelerle) tahmin yapmak veya ekonometrik yöntemlerden yararlanmak suretiyle tahmin yapılmasını içerir.
Barometrik teknikler, ekonomik göstergelerin zaman içinde konjonktüre uygunluğunun araştırılması ve konjonktürün önünde giden, konjonktürle uyumlu ve konjonktürü gecikme ile takip eden serilerin ayırt edilmesi yoluyla tahminler yapılmasını içerir. Bu teknikler en çok ABD'de geliştirilmiştir. Konjonktür politikalarında çabuk müdahale çok önemlidir; çünkü gecikmiş müdahaleler daha pahalı ve daha az etkili olur.
Burada, konjonktürün önünden giden göstergeler çok önem kazanır. Bu tip barometre niteliğinde değişkenler için ABD’de geliştirilmiş aşağıdaki liste verilebilir: 1) Haftada çalışılan ortalama saat, 2) Terfiler, 3) Tarım dışı sektörlerde işe yerleştirilenler sayısı, 4) Geçici olarak işlerini bırakmış olanların sayısı, 5) İşsizlik başvuruları, 6) İmalatçıların aldığı yeni siparişler, 7) İnşaat mukaveleleri, 8) İhaleler, 9) Konut inşaat ruhsatları, 10) Faaliyet halindeki firma sayısı, 11) Yeni şirketler, 12) İflaslar, 13) Protesto edilen senetler, 14) Vergi sonrası şirket kârları, 15) Toptan fiyat indeksi / output birimi başına ücret ve maaş maliyet oranı, 16) Birim satış başına kâr, 17) Hisse senedi fiyatları, 18) Stok değişmeleri, 19) Karşılanmamış siparişler, 20) Sınai hammadde fiyatları.
Bir başka barometrik teknik de yayılma indeksidir. Bu indeksler, sektörler ve bölgeler itibariyle birbirini takip eden zaman devrelerinde firmaların yüzde kaçının iş hacminde yükselme olduğunu göstermektedir.
Ülkemizde DPT'nin uyguladığı yatırım eğilim an ketleri ve halen DİE'nin uyguladığı imalat sanayii eğilim anketleri barometrik verilere örnek olarak gösterilebilir. Barometrik tekniklerin yani ekonomik göstergeleri kullanan tekniklerin etkili olabilmesi, veri toplama ve haber alma sisteminin geliştirilmesini gerektirir. İstatistiklerin toplanma ve yayınlanmasında önemli gecikmelerin olduğu ülkemizde bu konuda ciddi sorunlar vardır.
Burada gösterge ya da endikatör sözcüğünün bir ülkede yayınlanan istatistikler demek olmadığını belirtmek yararlı olur. Değişmeleri başka değişkenlerdeki değişmeleri ve konjonktürün yakın gelecekteki seyrini haber veren değişkenler gösterge olarak kabul edilebilir.
Geleceğe yönelik bir bilgi toplama sistemi ve hassas göstergelerin geliştirilmesi yararlı olur. İstihdam durumu ile ilgili aylık örnekleme anketleri, yatırım eğilimleri, kapasite kullanımı, siparişler ve çeşitli konularda bekleyişler ile ilgili aylık ya da üç aylık anketler, bu göstergelerin geliştirilmesinde çok yararlı olur. Almanya'da uygulanan Konjonktürtest, yani müteşebbislere uygulanan ve kalitatif bilgiler toplayan anketler de düşünülebilir.