İşte meşhur "HAMSİNAME"

İşte o meşhur HamsinameHamsi Karadenizliler için mübarek bir balıktır. Bir Karadenizliye hamsi dediğinizde akan sular durur. Hammamizade İhsan Bey, Hamsiname adıyla bu balık adına bir eser kaleme almıştı. İşte o eserde yer alan meşhur Hamsiname destanlarından iki örnek:Divan Edebiyatı'nın 'divan sahibi son şairi' olan son temsilcilerinden Trabzonlu Hammamizade İhsan Bey, 1928 yılında yazdığı Hamsiname ile adını ölümsüzler kervanına katmayı başardı.

Türkçe'de hamsi adına yazılan bir eser yazan isim olarak tanınan Hammamizade İhsan bey, 1885'te Trabzon'da doğdu, 1948 yılında İstanbul'da vefat etti. Karadenizliler Hammamizade İhsan Bey'i aradan geçen yarım asrı aşkın zamana rağmen unutmadılar. Trabzon Belediyesi Kültür Merkezi'ne Hammamizade İhsan adı verilmesi bu sevginin en somut göstergesi.

Ama ünlü şair artık gazelleri ve makaleleri ile değil, sadece Hamsiname'si ile anılıyor. Hamsiname'de, hamsi adına merak ettiğiniz ne varsa bulmanız mümkün.

Karadenizin ve Karadenizlilerin sembolü haline gelen o tufak tefek balığın; anatomisinden avcılığına, üremesinden kurutulmasına, müziğinden halk oyunlarına, yemeklerinden hamsi hakkında yazılmış şiirlere, hamsi gübresinin yapılmasına kadar hemen her şey mevcut. Hammamizade İhsan'ın yazdığı Hamsiname'nin bugün piyaszada mevcudu yok. Meraklıları, eski Türkçe olan bu kitabı ancak müzayede salonlarında etek dolusu para ödeyerek bulabiliyor.

Araştırmacı Yazar İbrahim Balcı, Hamamizade İhsan Bey'in meşhur Hamsinamesinde yer alan şiirini bularak yerel bir gazete yayınlamıştı.

Hamsiname

Dinle ey birader, bu destanı!
Anla nedir, hamsi olan mübarek.
Otuz, kırk türlü taam yaparlar,
Şimdi olur sana, ayan mübarek.

Çok kişi cem olur başına nâgâh,
Almayan olursa, çeker ah u vah,
Kıymetli yaratmış halkeden Allah,
Balık şöyle dursun, aman mübarek.

Avlanıp satlığa geldiği zaman,
Görenlerin yüzü güldüğü zaman,
Kâr ve kıymetini bulduğu zaman,
Zengin olur o gün satan mübarek

Pirinçle yapılır içli tavası,
Baharla üzümle çıkar safası
Buna hiç böz olmaz, canlar gıdası,
İşte budur, her bir zaman mübarek.

Bir başkası sade yağda kızartmış
Yedikçe adamın dişin kırarmış,
Kadayıfın şöhretini bozarmış,
Tavada görünmez, kalan mübarek.

Bir başkası, salamura atulur,
Suretine bir bak pek de tatludur,
Bir başkası, bulgur ile yapulur,
Hastasına olur, derman mübarek

Bir başkası papaz yahnisi derler,
Lezzetinden herkes parmağın yer
Ona yoğurt yahut sirke dökerler,
Keşke her üç öğün, olsun mübarek.

Bir başkası, hamsi kuşudur adı,
Soğuk su başında çıkarmış tadı,
Gerçek kuştur ama yoktur kanadı
Nasıl tatlı yenir, ol can mübarek

Bir başkası, közde kebap ederler
Küllü müllü demez yerler de yerler
Sıcak kiremite bâzan sererler,
Vucüda yapmaz hiç ziyan mübarek

Tattınız mı, tepsi ile kızartma,
Çekişir onun için gelin kaynana,
Bir başkası sebze ile kaygana,
Lâyıkıyle oldu, beyan mübarek.

Bir başkası, suda taşlama ânı,
Mısır ekmeğiyle öğle zamanı
İşte tamam oldu hamsi taamı,
Doktor nedir ki Lokman mübarek

Hamsiname'deki şiirlerden biri, Salim adında bir halk şairine ait olan Hamsi Koşması'nın bazı dörtlükleri yeralıyor. Bu şiiri de sizlere Murat Bardakçı'nın 2000 yılında yayınlamış olduğu bir makaleden aktarıyoruz.

'Bir yıl görünmezsen artar kederim
Yetiş imdadıma imanım hamsi
Yüzünü görünce bayram ederim
Sen olursun benim kurbanım hamsi

Maraza uğrarım hamsi demezsem
İçerim tutuşur hamsi yemezsem
Üstünü bir varil pekmezlemezsem
Çıkar ásumáne (göklere) dumanım hamsi

Kuyruğun tutarım merd oğlu merdim
Olsa da bir batman pişirip yerdim
Çok yiyip içince artarsa derdim
Olursun derdime dermanım hamsi

'Salim', hamsi yerim ben seve seve
Kamyonet yüklerim yetmezse deve
Düşürdüm mü seni bir gece eve
O gece keyfimden şadanım hamsi

(Basından alıntıdır)