Tweet
SERBEST CUMHURIYET FIRKASI
SERBEST CUMHURIYET FIRKASI
Atatürk, halkin genel egilimlerini yakindan izlemek ve milletin her an nabzini yoklamak istiyordu. Bu amaçla çok partili rejimin yerlesmesini istemisti. Eski ve kendisine pek bagli arkadasi, o sira da Paris Büyükelçisi olarak hizmet gören Ali Fethi (Okyar) Beyi yeni bir parti kurmakla görevlendirmistir. Mustafa Kemal Pasa, Ali Fethi Bey'e, "Bir parti kur, basina geç ve düsüncelerini Mecliste müdafaa et. Bu suretle particilikten beklenen faydayi da temin etmis olursun" dedi.
Böylece Serbest Cumhuriyet Firkasi Atatürk'ün arzusu ile çok partili hayata kavusmak için 12 Agustos 1930'da kuruldu. Atatürk, Firka Baskani Ali Fethi Bey'e yazdigi 11 Agustos 1930 tarihli mektupta, "Reisicumhurlugun uhdeme teslim eyledigi yüksek ve kanuni vazifeleri Hükümette olan ve olmayan firkalara karsi adilane ve bitarafane ifa edecegime ve laik Cumhuriyet asasi dahilinde firkanizin her türlü faamileü cedelarmadirir sid ergele guramayacagini emniyet edebilirsiniz" diyerek talimat vermistir. Serbest Cumhuriyet Firkasi liberazmi savunan bir muhafelet partisi olarak siyasi mücadeleye girdi. Programina göre parti, Cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik esaslarina bagli kalacakti. Parti ayrica seçimlerin tek dereceli olmasini ve kadinlarin siyasi haklara sahip olmasini da savunmustur. Parti genellikle Cumhuriyet Halk Firkasi'nin devletçi görüsüne karsi liberalizmi savunuyordu.
Serbest Cumhuriyet Firkasi süratle gelisti. Fethi Bey'in Ege gezisi, halkin hükümet, devrimler ve laiklik aleyhine gösteri yapmalarina vesile oldu. Bütün tedbirlere ragmen gericilik yeniden tehlikeli hüviyeti ile ortaya çikti. Partiye girenleri kontrol mümkün olamiyordu. Partiye girenler gerici ve tutucu koyu bir propagandaya giristiler. Fesin tekrar giyilecegini, tekkelerin açilacagini, Arap harflerinin kullanilacagini söylemekten ve hatta Mustafa Kemal Pasa aleyhine konusmaktan çekinmediler.
Fethi Bey'in de kontrolünden çikan olaylar, onu Mustafa Kemal Pasa ile karsi karsiya getirmistir. Pek kisa bir zaman yasayabilmis olan Serbest Cumhuriyet Firkasi zamaninda genel ve ara seçimler yapilmamis belediye seçimleri yapilmissa da bu seçimler büyük çogunlukla Cumhuriyet Halk Firkasi tarafindan kazanilmistir. Mecliste belediye seçimlerinde baski yapildigi iddia edilerek hükümet elestirilmistir. Bu münakasalar, çok sert bir mücadele halini almistir. Nihayet Serbest Cumhuriyet Firkasi, 18 Aralik 1930 tarihinde kendi kendini kapatmistir. Firkanin kendi kendini feshettigini bildiren belgede, Partinin Gazi Hazretleriyle (Atatürk) siyasi yönden karsi karsiya gelmek durumunda kalabilecegi endisesi, feshin önemli sebebi olarak belirtilmistir.
Atatürk, halkin genel egilimlerini yakindan izlemek ve milletin her an nabzini yoklamak istiyordu. Bu amaçla çok partili rejimin yerlesmesini istemisti. Eski ve kendisine pek bagli arkadasi, o sira da Paris Büyükelçisi olarak hizmet gören Ali Fethi (Okyar) Beyi yeni bir parti kurmakla görevlendirmistir. Mustafa Kemal Pasa, Ali Fethi Bey'e, "Bir parti kur, basina geç ve düsüncelerini Mecliste müdafaa et. Bu suretle particilikten beklenen faydayi da temin etmis olursun" dedi.
Böylece Serbest Cumhuriyet Firkasi Atatürk'ün arzusu ile çok partili hayata kavusmak için 12 Agustos 1930'da kuruldu. Atatürk, Firka Baskani Ali Fethi Bey'e yazdigi 11 Agustos 1930 tarihli mektupta, "Reisicumhurlugun uhdeme teslim eyledigi yüksek ve kanuni vazifeleri Hükümette olan ve olmayan firkalara karsi adilane ve bitarafane ifa edecegime ve laik Cumhuriyet asasi dahilinde firkanizin her türlü faamileü cedelarmadirir sid ergele guramayacagini emniyet edebilirsiniz" diyerek talimat vermistir. Serbest Cumhuriyet Firkasi liberazmi savunan bir muhafelet partisi olarak siyasi mücadeleye girdi. Programina göre parti, Cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik esaslarina bagli kalacakti. Parti ayrica seçimlerin tek dereceli olmasini ve kadinlarin siyasi haklara sahip olmasini da savunmustur. Parti genellikle Cumhuriyet Halk Firkasi'nin devletçi görüsüne karsi liberalizmi savunuyordu.
Serbest Cumhuriyet Firkasi süratle gelisti. Fethi Bey'in Ege gezisi, halkin hükümet, devrimler ve laiklik aleyhine gösteri yapmalarina vesile oldu. Bütün tedbirlere ragmen gericilik yeniden tehlikeli hüviyeti ile ortaya çikti. Partiye girenleri kontrol mümkün olamiyordu. Partiye girenler gerici ve tutucu koyu bir propagandaya giristiler. Fesin tekrar giyilecegini, tekkelerin açilacagini, Arap harflerinin kullanilacagini söylemekten ve hatta Mustafa Kemal Pasa aleyhine konusmaktan çekinmediler.
Fethi Bey'in de kontrolünden çikan olaylar, onu Mustafa Kemal Pasa ile karsi karsiya getirmistir. Pek kisa bir zaman yasayabilmis olan Serbest Cumhuriyet Firkasi zamaninda genel ve ara seçimler yapilmamis belediye seçimleri yapilmissa da bu seçimler büyük çogunlukla Cumhuriyet Halk Firkasi tarafindan kazanilmistir. Mecliste belediye seçimlerinde baski yapildigi iddia edilerek hükümet elestirilmistir. Bu münakasalar, çok sert bir mücadele halini almistir. Nihayet Serbest Cumhuriyet Firkasi, 18 Aralik 1930 tarihinde kendi kendini kapatmistir. Firkanin kendi kendini feshettigini bildiren belgede, Partinin Gazi Hazretleriyle (Atatürk) siyasi yönden karsi karsiya gelmek durumunda kalabilecegi endisesi, feshin önemli sebebi olarak belirtilmistir.