Tweet
Gök Türkler'in tarihi, devlet yapısı, askeri durumu, dini, vb. konulardaki en geniş bilgi "Çin Annalleri" adı verilen resmi Çin yıllıklarında, Orkun ve Yenisey yazıtlarında bulunmaktadır. Gök Türkler Orta Asya'da ilk defa "Türk" adını taşıyan bir devletin kurucuları olarak tarihe geçmiştir. Gök Türkler'de genel olarak aristokrasiye dayalı bir devlet düzeni bulunduğu göze çarpar. Ötüken'de oturan Kağan "İlig" unvanını taşır ve bütün Türk boylarının başı sayılırdı. Kağanın karısı Katun, çocukları Tegin (veya Tigin, Tiğin), çocuklarının karıları da Konçuy adını taşırlardı. Kağan'dan sonra birliğe bağlı boyların reisleri Kan'lar (Han'lar) gelirdi. Sonra nazırlar, (Yabgu ve Şad) ve Buyruk diye adlandırılan yüksek dereceli devlet memurları (Tudun, Çur, Tarkan, Apa) sıralanırdı. Şehzadeler "Yabgu ve Şad" unvanı ile genel valilik ve başkumandanlık gibi önemli görevlerde bulunurlardı.
Gök Türkler'de kağanlık Doğu ve Batı ili olmak üzere iki bölüme ayrılmıştı. Her iki ilin başında birer yabgu bulunurdu. Doğu ili yabgusu derece bakımından batı ili yabgusundan daha yüksekti, aynı zamanda da veliaht sayılırdı.
Devlet ilerigelenleri her yılın ilk ayında kağanın başkanlığında toplanarak yönetim ile ilgili işleri görüşürlerdi.
Gök Türkler savaşçı bir Türk boyu olduğu için orduya büyük önem vermişlerdir. Gençlerden kurulu olan ordunun büyük çoğunluğu atlı, bir kısmı da yaya idi, silahları da ok, yay, zırh, mızrak ve kılıçtan ibaretti. Savaş taktikleri süratli baskın yapmaktı. Büyük düşman ordusu karşısında da gerilla savaşı vererek yok etme usülüne başvururlardı.
Yaz ve kış mevsiminde devamlı olarak çadırlarda (arabaları üzerinde de keçe çadırdan evleri vardı.) yaşayan Gök Türkler'in ekonomisi kuruluş devirlerinde büyük ölçüde savaş ve ani baskınlardan elde edilen ganimetlere, kısmen de göçebe oldukları için hayvancılığa, bir de bağlı boylardan alınan vergilere dayanıyordu. Devletin sınırları genişledikçe, göçebelikten yerleşik hayata geçerken, tarıma ve küçük el sanatlarına önem vermeye başladılar. Özellikle, uyguladıkları tarım usüllerinde Çin'i örnek aldılar. Bu arada uzun süre ellerinde bulundurdukları Çin ipek ticaret yolu, ekonomilerine büyük ölçüde katkıda bulundu.
Teşekkürler
Yorum