Tweet
Hazırlık çalışmalarındaki aksama nedeniyle bir yıl geciken ve 1985-1989 yıllarını kapsayan bu planın belirlediği temel amaçlar sınai üretimin payının yükseltilmesi, istihdamın artırılması, gelir dağılımının düzeltilmesi, kalkınmada öncelikli yörelerde gelişimin hızlandırılması, ekonomik ve sosyal altyapının geliştirilmesiydi. Bu doğrultuda ortaya konan başlıca hedefler şunlardı:
• İstikrar içinde büyüme ve enflasyonu kontrol altında tutma
• Ekonomiye müdahalede makro politika araçlarına ve kurumsal düzenlemelere ağırlık verme
• Ülkenin mevcut birikimini, dış rekabet olanaklarını, dünya ticaretindeki koşulları dikkate alarak üretim yapısını belirleme
• Yatırımlarda bu üretim yapısını gerçekleştirmeye, ihracatı artırmaya, altyapı tesislerine öncelik verme ve özel sektör payını artırma
• İthalatta koruma oranlarını kademeli olarak azaltma ve ihracatı teşvik etme
• Tedricen serbest döviz kuru sistemine geçme
• Dış ödeme gücünü artırırken, dış para piyasalarından kredi sağlama
• AET ile ilişkileri dışa açılma politikasıyla uyumlu olarak yeniden düzenleme
• Tasarruf eğilimini artırma ve sermaye piyasasını geliştirme
• Kamu gelir ve harcama politikasını ekonomik ve sosyal gelişmeyi destekleyici yönde uygulama
• Kamu hizmetlerinde etkinlik ve hız sağlama
• Yerel yönetimlerin işlevlerini artırma
• Üretken istihdamı artırma
• Gelirler politikasını gelir dağılımını iyileştirme yönünde yürütme
BeBYKP döneminde GSYİH’nin yılda ortalama yüzde 6,3’lük bir artışla 1984’teki 12,01 trilyon TL düzeyinden 1989’da 16,31 trilyon TL’ye yükselmesi hedef alınmaktaydı. GSMH ise yılda ortalama yüzde 6,3’lük bir artışla 1989’da 16,35 trilyon TL’ye ulaşacaktı. Kişi başına gelir 1984’teki 248 572 TL düzeyinde 1989 ‘da 303 129 TL düzeyine çıkacaktı.
BeBYKP döneminde piyasa fiyatlarıyla yıllık katma değer artışlarının tarımda yüzde 3,6, sanayide yüzde 7,5, hizmet sektöründe yüzde 6,5 olması öngörülmekteydi. Buna göre GSYİH içinde tarımın payı yüzde 15,5’e inecek, sanayinin payı yüzde 33,7’ye yükselecek ve hizmet sektörünün payı yüzde 50,8 olacaktı.
BeBYKP’ye göre toplam kaynaklar yılda ortalama yüzde 6,1 oranında artacak ve dış kaynakların 1984’te yüzde 2,3 olan payı yüzde 1,4’e düşecekti. Plan hedeflerini gerçekleştirmek için toplam yatırımların yılda ortalama yüzde 8,5 artması gerekli görülmekteydi. Plan döneminde toplam tüketim harcamalarında öngörülen yıllık artış ise yüzde 5,5 düzeyindeydi. 1984’te GSMH’nin yüzde 82,6’sını oluşturan toplam tüketim harcamalarının 1989’da yüzde 79,5’e düşürülmesi hedef alınmaktaydı.
BeBYKP döneminde sabit sermaye yatırımları yılda ortalama yüzde 8,5 oranında artacaktı; plan hedeflerine göre bu oran özel sabit sermaye yatırımları için yüzde 10,9, kamu sabit sermaye yatırımları için ise yüzde 6,8’di. Böylece sabit sermaye yatırımlarında özel kesimin 1984’te yüzde 39,3 olan payının 1989’da yüzde 44,5’e yükselmesi beklenmekteydi. Sabit sermaye yatırımlarının sektörel dağılımında imalat sanayii (yüzde 11,37), konut (yüzde 15,20), enerji (yüzde 14,89) ve tarım (yüzde 11,37) bata gelmekteydi. Hedeflenen yatırımların gerçekleşmesi için tasarrufların yılda ortalama yüzde 9,9 artması ve marjinal iç tasarruf oranın yüzde 29 dolayında olması gerekmekteydi.
BeBYKP döneminde de sürdürülmesi öngörülen bir politika ödemeleri dengesinin kalkınmayı sınırlayıcı değil, destekleyici bir faktör durumuna getirilmesi, yani ekonominin gelişmesini kendi gücüyle sürdürebilir bir yapıya kavuşturulmasıydı. Gelişme hızının ve daha liberal bir politikanın gerektirdiği ithalatın darboğaz yaratmaması için, ihracatın ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerin geliştirilmesi hedefi benimsenmişti. Dış ticaret açığının ve cari işlemler açığının tamamen kapatılması sonraki plan dönemlerine ertelenmekle birlikte, BeBYK döneminin sonunda dış ticaret açığının artış hızında bir yavaşlama olması ve cari işlemler dengesi açığının tedricen azalması beklenmekteydi. Dış kaynak sağlama gereği gözetildiği için, liberal bir yabancı sermaye politikası izlenmesi gerekli görülmekteydi.
BeBYKP hedeflerine göre cari dolar fiyatlarıyla ithalat ortalama yüzde 13,4’lük artışla 1989’da 18,29 milyar dolara, ihracat da yüzde 15,7’lik artışla 1989’da 14,49 milyar dolara ulaşacaktı.
BeBYKP döneminde toplam kamu gelirlerinin yılda ortalama yüzde 5,7 artırılması hedef alınmıştı. Buna karşılık toplam kamu harcamalarında öngörülen yıllık artış yüzde 5,2’ydi. Sosyal fonlar hesabını KİT dengelerinden çıkaran BeBYKP, KİT tasarruflarını artırmayı hedef almakta ve KİT yatırımlarında enerji, madencilik, ulaştırma ve haberleşme sektörlerine ağırlık vermekteydi.
• İstikrar içinde büyüme ve enflasyonu kontrol altında tutma
• Ekonomiye müdahalede makro politika araçlarına ve kurumsal düzenlemelere ağırlık verme
• Ülkenin mevcut birikimini, dış rekabet olanaklarını, dünya ticaretindeki koşulları dikkate alarak üretim yapısını belirleme
• Yatırımlarda bu üretim yapısını gerçekleştirmeye, ihracatı artırmaya, altyapı tesislerine öncelik verme ve özel sektör payını artırma
• İthalatta koruma oranlarını kademeli olarak azaltma ve ihracatı teşvik etme
• Tedricen serbest döviz kuru sistemine geçme
• Dış ödeme gücünü artırırken, dış para piyasalarından kredi sağlama
• AET ile ilişkileri dışa açılma politikasıyla uyumlu olarak yeniden düzenleme
• Tasarruf eğilimini artırma ve sermaye piyasasını geliştirme
• Kamu gelir ve harcama politikasını ekonomik ve sosyal gelişmeyi destekleyici yönde uygulama
• Kamu hizmetlerinde etkinlik ve hız sağlama
• Yerel yönetimlerin işlevlerini artırma
• Üretken istihdamı artırma
• Gelirler politikasını gelir dağılımını iyileştirme yönünde yürütme
BeBYKP döneminde GSYİH’nin yılda ortalama yüzde 6,3’lük bir artışla 1984’teki 12,01 trilyon TL düzeyinden 1989’da 16,31 trilyon TL’ye yükselmesi hedef alınmaktaydı. GSMH ise yılda ortalama yüzde 6,3’lük bir artışla 1989’da 16,35 trilyon TL’ye ulaşacaktı. Kişi başına gelir 1984’teki 248 572 TL düzeyinde 1989 ‘da 303 129 TL düzeyine çıkacaktı.
BeBYKP döneminde piyasa fiyatlarıyla yıllık katma değer artışlarının tarımda yüzde 3,6, sanayide yüzde 7,5, hizmet sektöründe yüzde 6,5 olması öngörülmekteydi. Buna göre GSYİH içinde tarımın payı yüzde 15,5’e inecek, sanayinin payı yüzde 33,7’ye yükselecek ve hizmet sektörünün payı yüzde 50,8 olacaktı.
BeBYKP’ye göre toplam kaynaklar yılda ortalama yüzde 6,1 oranında artacak ve dış kaynakların 1984’te yüzde 2,3 olan payı yüzde 1,4’e düşecekti. Plan hedeflerini gerçekleştirmek için toplam yatırımların yılda ortalama yüzde 8,5 artması gerekli görülmekteydi. Plan döneminde toplam tüketim harcamalarında öngörülen yıllık artış ise yüzde 5,5 düzeyindeydi. 1984’te GSMH’nin yüzde 82,6’sını oluşturan toplam tüketim harcamalarının 1989’da yüzde 79,5’e düşürülmesi hedef alınmaktaydı.
BeBYKP döneminde sabit sermaye yatırımları yılda ortalama yüzde 8,5 oranında artacaktı; plan hedeflerine göre bu oran özel sabit sermaye yatırımları için yüzde 10,9, kamu sabit sermaye yatırımları için ise yüzde 6,8’di. Böylece sabit sermaye yatırımlarında özel kesimin 1984’te yüzde 39,3 olan payının 1989’da yüzde 44,5’e yükselmesi beklenmekteydi. Sabit sermaye yatırımlarının sektörel dağılımında imalat sanayii (yüzde 11,37), konut (yüzde 15,20), enerji (yüzde 14,89) ve tarım (yüzde 11,37) bata gelmekteydi. Hedeflenen yatırımların gerçekleşmesi için tasarrufların yılda ortalama yüzde 9,9 artması ve marjinal iç tasarruf oranın yüzde 29 dolayında olması gerekmekteydi.
BeBYKP döneminde de sürdürülmesi öngörülen bir politika ödemeleri dengesinin kalkınmayı sınırlayıcı değil, destekleyici bir faktör durumuna getirilmesi, yani ekonominin gelişmesini kendi gücüyle sürdürebilir bir yapıya kavuşturulmasıydı. Gelişme hızının ve daha liberal bir politikanın gerektirdiği ithalatın darboğaz yaratmaması için, ihracatın ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerin geliştirilmesi hedefi benimsenmişti. Dış ticaret açığının ve cari işlemler açığının tamamen kapatılması sonraki plan dönemlerine ertelenmekle birlikte, BeBYK döneminin sonunda dış ticaret açığının artış hızında bir yavaşlama olması ve cari işlemler dengesi açığının tedricen azalması beklenmekteydi. Dış kaynak sağlama gereği gözetildiği için, liberal bir yabancı sermaye politikası izlenmesi gerekli görülmekteydi.
BeBYKP hedeflerine göre cari dolar fiyatlarıyla ithalat ortalama yüzde 13,4’lük artışla 1989’da 18,29 milyar dolara, ihracat da yüzde 15,7’lik artışla 1989’da 14,49 milyar dolara ulaşacaktı.
BeBYKP döneminde toplam kamu gelirlerinin yılda ortalama yüzde 5,7 artırılması hedef alınmıştı. Buna karşılık toplam kamu harcamalarında öngörülen yıllık artış yüzde 5,2’ydi. Sosyal fonlar hesabını KİT dengelerinden çıkaran BeBYKP, KİT tasarruflarını artırmayı hedef almakta ve KİT yatırımlarında enerji, madencilik, ulaştırma ve haberleşme sektörlerine ağırlık vermekteydi.