Tweet
1973-1977 yıllarını kapsamakta ve on beş yıllık uzun dönemli bir perspektifin üçüncü planını oluşturmaktaydı. Geçen on yıllık dönem içinde ulaşılan sonuçlar ve karşılaşılan sorunlar, özellikle sanayileşmede hedeflenen artış hızının gerçekleştirilememesi ve Avrupa Ekonomik Topluluğu’na katılmamız, ekonomide belirli bir yapısal değişikliği zorunlu kılmıştı.
Ortaya çıkan bu yeni gelişme ve zorunluluklar ÜBYKP’nin on beş yıllık perspektif ve strateji doğrultusunda olmayacağını göstermişti. Bu nedenle ÜBYKP 1973-1995 yıllarını kapsayan ekonomik ve sosyal bir yapı değişikliği öneren 22 yıllık yeni bir stratejinin ilk dilimi olarak hazırlandı. 1995’e kadar uzanan dönemde ulaşılmak istenen başlıca hedefler şunlardı:
• GSMH’nin yılda ortalama %9 dolayında artırılması
• Sanayinin milli gelir içindeki payının %23’ten %40’a çıkarılması, buna karşılık tarım kesiminin payının %28’den %10’a indirilmesi
• Toplam çalışanlar içinde sanayi kesiminin payının %11’den%22’ye yükseltilmesi, tarım kesiminin payının ise %60’tan %20’ye düşürülmesi
Bu hedeflere ulaşabilmek için kamu kuruluşlarının etkin ve dinamik bir şekilde çalışmalarının sağlanması, ayrıca toprak ve tarım, hukuk ve adalet, vergi ve maliye, petrol ve maden, eğitim reformlarının yapılması öngörülmüştü. Yirmi iki yıllık bu yeni perspektifin ilk dilimini oluşturan ÜBYKP döneminde, amaçlanan ekonomik ve sosyal yapı değişikliğine ulaşabilmek için benimsenen ekonomik hedefler de şunlardı:
• Üretim, tarım sektöründe yılda ortalama %4,0-4,5, sanayi sektöründe %11,5-12,5 hızla artırılacaktı. Sanayi kesimine yapılacak yatırımlar ise yılda ortalama %18’lik bir hızla artacaktı.
• Öngörülen yatırım seviyesinin gerçekleştirilebilmesi için, iç tasarruflar yılda ortalama %13.6 hızla artırılacaktı.
• Tasarrufların artırılmasında kamu kesiminden yararlanılacaktı.
• Dış kaynaklara bağımlılığın azaltılması için mal ve hizmet ihracatı yılda ortalama %9,3 hızla artırılacak ve 450 milyon dolarlık ithal ikamesi yapılacaktı. İhracatın yapısında sanayi malları lehine bir değişme sağlanarak bu ürünlerin yapılan ihracat içindeki payı %40’a yükseltilecekti.
ÜBYKP’de yeni bir “kalkınma hızı” anlayışı getirilmişti. Buna göre, verimlilik artışı ülke koşullarında ölçülebilir hale getirilmekteydi. Bu amaçla, kalkınmadaki göstergeler olarak, GSYİH’deki artış hızı, sanayi gelirinin GSYİH’deki payı ve GSYİH’yle marjinal katkısı, sanayii üretimin yıllık ortalama artış hızı ve sanayii üretiminin bileşimi, sanayiye ayrılan yatırımların yıllık ortalama artış hızı ve toplam yatırımlar içindeki payı alınmaktaydı. Bu göstergelerden elde edilen sonuçlar ise bize “kalkınma hızı”nı vermekteydi. Görüldüğü gibi, birinci ve ikinci planda büyüme ile aynı anlamda kullanılan “kalkınma hızı” kavramı, üçüncü planda açıklığa kavuşturulmuştur.
ÜBYKP’nin yeni stratejisinde kalkınmanın sanayileşmeye bağlı olduğu belirtilerek, “gerçekten sanayileşme, mali ve maddi kaynakları hızla artıran, geniş istihdam yaratan bir iktisadi gelişme yoludur” denmekteydi. Bu nedenle bir yandan sanayi kesiminin ulusal gelir içindeki payının %40 düzeyine çıkarılması, diğer yandan ara malı ve yatırım malı üretiminin artırılması, buna karşılık tüketim malı üretiminin payının ise düşürülmesi amaçlanmıştı. Üçüncü planda bu amaca ulaşabilmek için sanayi kesiminde öngörülen değişmeler şunlardı:
• Sanayii kesimi istihdam yaratan teknoloji üretiminde itici ve özendirici bir niteliğe kavuşturulacaktı.
• Ara malları, sanayiyi ileriye ve geriye besleyecek hale getirecekti.
• Yatırım malları sanayiinin toplam sanayi üretimi için deki payı artırılacaktı.
• Temel metal sanayileri ve enerjinin hammadde gereksinmeleri göz önünde bulundurularak, ara mallar önceliklere göre düzenlenecekti.
• Kapasite büyüklüğü ve kullanımı, teknoloji seçimi, uygun kuruluş yeri ve dış rekabet gücünü sağlayacak sınai organizasyonlar milli teşebbüs esas olacak şekilde geliştirilecekti.
• Montaj sanayii, imalat sanayiine dönüştürülecek; otomotiv gibi yoğun sermaye, teknoloji ve araştırma gerektiren sanayi kollarının birleşmelerini sağlamak amacıyla özendirme tedbirleri alınacaktı.
Üçüncü plan, Türkiye’nin belirli bir hızla ve belirli bir biçimde sanayileşmesi için de Türkiye-AET ilişkilerine esenlik getirilmesini öngörmüştü.
Ortaya çıkan bu yeni gelişme ve zorunluluklar ÜBYKP’nin on beş yıllık perspektif ve strateji doğrultusunda olmayacağını göstermişti. Bu nedenle ÜBYKP 1973-1995 yıllarını kapsayan ekonomik ve sosyal bir yapı değişikliği öneren 22 yıllık yeni bir stratejinin ilk dilimi olarak hazırlandı. 1995’e kadar uzanan dönemde ulaşılmak istenen başlıca hedefler şunlardı:
• GSMH’nin yılda ortalama %9 dolayında artırılması
• Sanayinin milli gelir içindeki payının %23’ten %40’a çıkarılması, buna karşılık tarım kesiminin payının %28’den %10’a indirilmesi
• Toplam çalışanlar içinde sanayi kesiminin payının %11’den%22’ye yükseltilmesi, tarım kesiminin payının ise %60’tan %20’ye düşürülmesi
Bu hedeflere ulaşabilmek için kamu kuruluşlarının etkin ve dinamik bir şekilde çalışmalarının sağlanması, ayrıca toprak ve tarım, hukuk ve adalet, vergi ve maliye, petrol ve maden, eğitim reformlarının yapılması öngörülmüştü. Yirmi iki yıllık bu yeni perspektifin ilk dilimini oluşturan ÜBYKP döneminde, amaçlanan ekonomik ve sosyal yapı değişikliğine ulaşabilmek için benimsenen ekonomik hedefler de şunlardı:
• Üretim, tarım sektöründe yılda ortalama %4,0-4,5, sanayi sektöründe %11,5-12,5 hızla artırılacaktı. Sanayi kesimine yapılacak yatırımlar ise yılda ortalama %18’lik bir hızla artacaktı.
• Öngörülen yatırım seviyesinin gerçekleştirilebilmesi için, iç tasarruflar yılda ortalama %13.6 hızla artırılacaktı.
• Tasarrufların artırılmasında kamu kesiminden yararlanılacaktı.
• Dış kaynaklara bağımlılığın azaltılması için mal ve hizmet ihracatı yılda ortalama %9,3 hızla artırılacak ve 450 milyon dolarlık ithal ikamesi yapılacaktı. İhracatın yapısında sanayi malları lehine bir değişme sağlanarak bu ürünlerin yapılan ihracat içindeki payı %40’a yükseltilecekti.
ÜBYKP’de yeni bir “kalkınma hızı” anlayışı getirilmişti. Buna göre, verimlilik artışı ülke koşullarında ölçülebilir hale getirilmekteydi. Bu amaçla, kalkınmadaki göstergeler olarak, GSYİH’deki artış hızı, sanayi gelirinin GSYİH’deki payı ve GSYİH’yle marjinal katkısı, sanayii üretimin yıllık ortalama artış hızı ve sanayii üretiminin bileşimi, sanayiye ayrılan yatırımların yıllık ortalama artış hızı ve toplam yatırımlar içindeki payı alınmaktaydı. Bu göstergelerden elde edilen sonuçlar ise bize “kalkınma hızı”nı vermekteydi. Görüldüğü gibi, birinci ve ikinci planda büyüme ile aynı anlamda kullanılan “kalkınma hızı” kavramı, üçüncü planda açıklığa kavuşturulmuştur.
ÜBYKP’nin yeni stratejisinde kalkınmanın sanayileşmeye bağlı olduğu belirtilerek, “gerçekten sanayileşme, mali ve maddi kaynakları hızla artıran, geniş istihdam yaratan bir iktisadi gelişme yoludur” denmekteydi. Bu nedenle bir yandan sanayi kesiminin ulusal gelir içindeki payının %40 düzeyine çıkarılması, diğer yandan ara malı ve yatırım malı üretiminin artırılması, buna karşılık tüketim malı üretiminin payının ise düşürülmesi amaçlanmıştı. Üçüncü planda bu amaca ulaşabilmek için sanayi kesiminde öngörülen değişmeler şunlardı:
• Sanayii kesimi istihdam yaratan teknoloji üretiminde itici ve özendirici bir niteliğe kavuşturulacaktı.
• Ara malları, sanayiyi ileriye ve geriye besleyecek hale getirecekti.
• Yatırım malları sanayiinin toplam sanayi üretimi için deki payı artırılacaktı.
• Temel metal sanayileri ve enerjinin hammadde gereksinmeleri göz önünde bulundurularak, ara mallar önceliklere göre düzenlenecekti.
• Kapasite büyüklüğü ve kullanımı, teknoloji seçimi, uygun kuruluş yeri ve dış rekabet gücünü sağlayacak sınai organizasyonlar milli teşebbüs esas olacak şekilde geliştirilecekti.
• Montaj sanayii, imalat sanayiine dönüştürülecek; otomotiv gibi yoğun sermaye, teknoloji ve araştırma gerektiren sanayi kollarının birleşmelerini sağlamak amacıyla özendirme tedbirleri alınacaktı.
Üçüncü plan, Türkiye’nin belirli bir hızla ve belirli bir biçimde sanayileşmesi için de Türkiye-AET ilişkilerine esenlik getirilmesini öngörmüştü.