Vob Açık Pozisyon Sayısı Değişimi

VADELİ İŞLEMLER BORSALARINDA “AÇIK POZİSYON SAYISI”

Ali Perşembe
21 Nisan 2007, Dünya Gazetesi

Ülkemizin de artık bir vadeli işlem borsasına sahip olmasıyla birlikte yatırımcılar diğer piyasalarda olmayan yeni bir kavram ile tanışmak durumundalar: AÇIK POZİSYON SAYISI. Bireysel yatırımcılar olarak kendi açık pozisyon sayımız, kapatmadığımız ya uzun (+) ya da kısa ( sözleşmelerin sayısıyla belirlenir. Örneğin, bugün dört dolar sözleşmesi satarsam, hem geçen hafta aldığım ve taşımakta olduğum iki vadeli dolar sözleşmesini (uzun pozisyon) kapatmış hem de iki yeni açığa satış (kısa pozisyon) yapmış olurum. Böylece kişisel pozisyonum “2 kısa” olarak tabir edilir. Kişisel açık pozisyonların yanısıra bir de borsanın toplam açık pozisyon sayısı bulunur. Bu pozisyon kısa veya uzun olarak ifade edilmez, çünkü tüm bireysel kısa ve uzun pozsiyonların sayısı eşit olacaktır. Başka bir ifadeyle, eğer bırsada beş bin bireysel uzun pozisyon taşınıyorsa, karşılığında da beş bin bireysel kısa pozisyon taşınmaktadır. Açık Pozisyon Sayısı, sadece vadeli işlem piyasalarında borsa (takas merkezi) tarafından yayınlanan önemli bir rakamdır. Gün sonunda açık kalan pozisyonların (kapatılmamış, likide edilmemiş, tasfiye edilmemiş tabirleri de kullanılır) sözleşmelerin miktarıdır (sayı olarak). Başka bir ifadeyle, toplam uzun pozisyonların (veya toplam kısa posiyonların) sayısıdır (ikisinin toplamı değil). Uzun ve kısa pozisyonların sayısı her zaman eşit olacaktır. Bir sözleşme yeni işlem görmeye başladığında açık pozisyon sayısı sıfırdır. Bir alış ve satış ilk defa gerçekleştiğinde, açık pozisyon sayısı 1’e yükselir.
Gün içinde yapılan her işlem Açık Pozisyon Sayısı’nı da etkileyecektir:
Alıcı Satıcı Açık Pozisyon Sayısı
yeni alım yapar yeni satış yaparsa artar
yeni alım yapar eski uzunu kapatırsa değişmez
eski kısayı kapar yeni satış yaparsa değişmez
eski kısayı kapar eski uzunu kapatırsa azalır
Eğer birbirlerine taraf olan hem alıcı hem de satıcı yeni bir pozisyon açıyorlarsa açık pozisyon sayısı artacaktır. Öte yandan, eğer ikisi de işlemlerini mevcut pozisyonlarını kapatmak amacıyla yapıyorlarsa, açık pozisyon sayısı da doğal olarak azalacaktır. Eğer alıcı veya satıcıdan bir taraf yeni pozisyon açıyor diğeri de kapatıyorsa, açık pozisyon sayısında bir değişiklik olmayacaktır.
Hisse senedi piyasalarında, bir şirketin belirli (sabit) bir miktar hisse senedi tedavüldedir. Dolayısıyla fiyatı talep belirler. Pozisyon almak isteyen bir yatırımcı, alımını pozisyon kapatmak için satan kişiden yapar. Vadeli işlem piyasalarında tedavül eden sözleşme sayısında bir kısıtlama yoktur. Dolayısıyla işlemin karşı tarafındaki kişinin yeni bir pozisyon mu aldığını, yoksa pozisyonundan mı çıktığını bilemezsiniz.
İşte Açık Pozisyon Sayısı bize bu bilgiyi verir. Bunu yaparken de piyasanın olası gelecek yönü için de değerli ipuçları sunar. Bu olası sonuçları Earl Hadady Futures dergisinin Temmuz 1987 sayısında bizimle şöyle paylaşıyor:
9 Açık Pozisyon Sayısı Senaryosu
Fiyat Açık Pozisyon Sayısı Senaryo Piyasa Etki
yukarı artıyor 1 Yeni boğalar, temkinli satan ayılardan agresif alım yapıyorlar
(keskin ralliler olabilir ve sonunda piyasanın şişip keskin bir düzeltme yapması beklenir) olumlu
yatay 2 1. Yeni boğalar, istemeyerek pozisyon kapatan (satan) eski boğalardan agresif alım yapıyorlar, ve/veya
2. Eski ayılar, temkinli satan yeni ayılardan agresif alım yaparak pozisyon kapatıyorlar*, ve/veya
3. Yeni boğaların, temkinli satan yeni ayılardan agresif alımları (APS’nı artırır); eski ayıların, istemeyerek pozisyon kapatan (satan) eski boğalardan agresif alım yaparak pozisyon kapatmasıyla* (APS’nı azaltır) dengeleniyor
(fiyatlar yavaş yavaş yükselir) olumlu
azalıyor 3 Eski ayılar, istemeyerek pozisyon kapatan (satan) eski boğalardan agresif alım yaparak pozisyon kapatıyorlar*
(eğer fiyatların yükselişi, APS’nın düşüşünden daha hızlıysa olumlu, tersiyse olumsuz) olumludan olumsuza
yatay artıyor 4 Yeni boğalar, agresif satan yeni ayılardan agresif alıyorlar nötr
yatay 5 1. Yeni boğalar, pozisyon kapatmak için agresif satan eski boğalardan agresif alıyorlar, ve/veya
2. Yeni ayılar, pozisyon kapatmak için agresif alım yapan eski ayılara agresif satıyorlar, ve/veya
3. Yeni boğaların, satan yeni ayılardan alması (APS’nı artırır); eski boğaların, pozisyon kapatmak için alan eski ayılara (APS’nı azaltır) pozisyon kapatmak için satmasıyla (APS’nı artırır) dengeleniyor nötr
azalıyor 6 Eski boğalar, pozisyon kapatmak için agresif alan eski ayılara pozisyon kapatmak için agresif satıyorlar nötr




aşağı





* isteyerek veya değil (stop emirleri) artıyor 7 Yeni ayılar, temkinli alan boğalara agresif satıyorlar
(keskin düşüşler olabilir ve sonunda piyasanın aşırı satılıp keskin bir düzeltme yapması beklenir) olumsuz
yatay 8 1. Yeni ayılar, temkinli alan eski ayılara agresif satıyorlar, ve/veya
2. Eski boğalar, temkinli alan yeni boğalara agresif satarak pozisyon kapatıyorlar*, ve/veya
3. Yeni ayıların, temkinli alan yeni boğalara agresif satışları (APS’nı artırır); eski boğaların, istemeyerek pozisyon kapatan (alan) eski ayılara agresif satış yaparak pozisyon kapatmasıyla* (APS’nı azaltır) dengeleniyor
(fiyatlar yavaş yavaş düşer) olumsuz
azalıyor 9 Eski boğalar, istemeyerek pozisyon kapatan (alan) eski ayılara agresif satış yaparak pozisyon kapatıyorlar*
(eğer fiyatların düşüşü, APS’nın düşüşünden daha hızlıysa olumsuz, tersiyse olumlu) olumsuzdan olumluya
Ali Perşembe