Tweet
Yazar:
Hasan Hüseyin Çalı
Yazarın "Adım Adım DEDEKTİFLİK" adlı kitabından alıntılardır.
Ülkemizde, “Dedektif” adı altında, para karşılığında veya gönüllü olarak çalışan kişiler mevcut değildir. Yaptıkları iş itibariyle dedektiflik mesleğini yerine getiren kimseler vardır. Bir de yasal bir dayanağı olmadığı için gizlice, takip ve araştırma yapan, polisiye macerayı seven, “Özel Dedektifler” vardır. “Özel Dedektiflik Kanunu”nun çıkması durumunda, bu kitap siz Özel Dedektifler için vazgeçilmez bir kaynak olacaktır. Ayrıca siz de, bu kitap sayesinde, adım adım söylenenleri yaptıktan sonra “Amatör Dedektif” olabilirsiniz!
Dedektiflik üçe ayrılmaktadır:
* Tıbbi Dedektifler (Medical Dedectives)
* Polis Dedektifler (Police Dedectives)
* Adli Dedektifler (Forensic Dedectives)
“Tıbbi Dedektifler”; özellikle üniversitelerin, Adli Tıp Ana Bilim Dallarında ve Adli Tıp Kurumu Başkanlığında eğitim almış, Adli Tıp ve Patoloji uzmanlarından oluşmaktadır. Tıbbi Dedektifler genelde, ölümün doğal yolla gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda araştırmalar yaparlar. Doğal ölüm, kaza sonucu ölüm ve cinayet sonucu ölüm, semptomlarını (belirti) belirlemeye çalışırlar. Uzmanların en çok kullandığı yöntem otopsi yapmaktır. Bazı olaylarda otopsiye de gerek kalmadan, fiziksel bulgular ile (gözlem, muayene, röntgen v.s) de sonuca gidilebilmektedir.
Ülkemizde Adli Tıp ve Patoloji uzmanları, dedektif adı altında çalışmasalar da, ekspertiz (uzmanlık) hizmeti sunmakta, güvenlik kuvvetlerine yardımcı olmakta ve adalete çok büyük katkısı olmaktadır.
“Polis Dedektifleri”; genellikle polislik mesleğini öğreten, Polis Akademisinden-Güvenlik Bilimleri Fakültesi, Polis-Meslek Yüksek-Okullarından mezun olan Polis Amirleri ve Memurlarından oluşmaktadır. Ayrıca amirlerin ve memurların çalıştıkları alanda uzmanlaşmaları için, her bir birim kendi içerisinde, hizmet içi eğitim düzenlemektedir veya bu uzmanlık eğitimi, Polis Eğitim Merkezlerinde (PEM) verilmektedir. Bu uzman kimseler, aldıkları eğitim doğrultusunda suçların aydınlatılmasında (ve suçların önlenmesinde) aktif görev almaktadırlar.
Ülkemizde çalışan polis amir ve memurları, dedektif adı altında çalışmasalar da, özellikle hukuki konularda çalışan, Polis Müfettişleri ve Polis Başmüfettişleri vardır. “Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele”, “Terör”, “İstihbarat” birimlerindeki sorgulama ve soruşturma uzmanları, önemli olayları aydınlatmak için yasal yetkilerini kullanmaktadırlar. Polislerden dedektif gibi çalışanlar; Kriminal Polis Laboratuarları Uzmanları, Olay Yeri İnceleme Uzmanları, Parmak İzi Uzmanları’dır. Bunlar, Kriminal Uzman olmak için 3 yıl (jandarma kriminal uzmanları için 2yıl), Olay Yeri İnceleme Uzmanı olmak için 6 ay-1 yıl, Parmak İzi Uzmanı olmak için 6 ay-1 yıl teorik ve pratik eğitim görmektedirler. Bu kimseler mahkemelerde bilirkişilik yapabilmektedir ve çalıştıkları birimlerde Adli Ekspertiz hizmetleri vermektedirler.
“Adli Dedektifler”, özellikle üniversitelerin Hukuk ile ilgili ve hukuka/adalete yardımcı olabilecek Ana Bilim Dallarında eğitim almış ve Adli Bilimler içerisinde yer alan bilimlerden birinden eğitim almış olan uzmanlardan oluşmaktadır. Bu konuda ismi duyulmuş olan en ünlü eğitim programı, Ankara ve İstanbul Üniversitelerine bağlı olan, Adli Tıp Enstitülerince verilen “Fizik İncelemeleri ve Kriminalistik” Yüksek Lisans (Mastır) eğitimleridir (İstanbul Üniversitesince doktora eğitimi de verilmektedir). Burada mastır eğitimini tamamlayanlar, “Fizik İncelemeleri ve Kriminalistik Uzmanı” ünvanını kullanmaya hak kazanırlar ve mahkemelerde bilirkişilik yapabilirler.
Ülkemizde Adli Bilim uzmanları, dedektif adı altında çalışmasalar da, ekspertiz (uzmanlık) hizmeti sunmakta, güvenlik kuvvetlerine yardımcı olmakta ve adalete çok büyük katkısı olmaktadır.
Çözümünde zorluk çekilen bir olay karşısında, o konunun uzmanı devreye girmektedir. Bazı karmaşık olaylar, ancak farklı bilim dallarından uzmanların bir araya gelmesi ile ekip çalışması sonucu çözülebilir. Bir örnekle açıklayalım. Küçük yaştaki bir çocuk, öldürülmüş olarak bir yolun kenarında bulunmuştu. Yapılan incelemede, göğüs kısmı boydan boya çarpı şeklinde çizilmiş olduğu gözlenmiştir, elleri arkadan bağlanmıştı. Katilin nasıl bir kişiliğe sahip olduğunu anlamak için bulgular doğrultusunda bir “Davranış Bilimci”ye (Davranış Bilimi, Adli Bilimler içerisinde yer almaktadır) başvuruldu, ipin incelenmesi için; Adli Kimya Laboratuarına gönderildi (Adli Kimya Bilimi, Adli Bilimler içerisinde yer almaktadır). İp normal bir ip değildi, içerisinde 12 farklı renkte 124 adet küçük iplikler bulunan bir sicimdi (halat gibi), bu ipi üreten firmayı bulmak üzere ülkedeki üretici firmalara örnekler gönderildi, bir sonuç alınamadı, daha sonra FBI’ın diğer ülkelerdeki temsilciliklerindeki özel ajanlara örnekler gönderildi, kimse böyle bir sicim ürettiğini hatırlamıyordu. Olayın olduğu yolda, iz inceleme uzmanları (Adli İz İncelemeleri Bilimi, Adli Bilimler içerisinde yer almaktadır) teker izlerini aramışlar, fakat bir neticeye ulaşamamışlardı. Aradan zaman geçtikten sonra tekrar bir çocuk öldürülmüştü. Zamanın şerifi, Davranış Bilimcinin tavsiyeleri doğrultusunda katile meydan okumuş, korkak biri olduğunu, sadist ve çocuk ruhlu biri olduğunu medya karşısında ifade etmişti. Bir gün ilkokulun yanından geçen şüpheli bir şahıs, sınıftaki bayanın pencereden kendisini fark etmesi üzerine ona doğru yönelir, kadın kaçarak uzaklaşır, ama arabanın plakasını ve şahsın fiziksel özelliklerini almıştır bir kere. Çok geçmeden dedektifler, şahsın evinde arama yapmışlar ve özellikli olan “sicim”i, şüphelinin arabasında bulmuşlardı. Katil suçunu itiraf etmiş, -“İçimdeki öldürme tutkusunu engelleyemiyorum” diyordu. Şerif’in “Seni şimdi salıversek, tekrar bir kişiyi daha öldürür müsün?” sorusuna;
“Sanırım evet, öldürürdüm” cevabını vermiştir.
Polis Uzmanları (Polis Dedektifleri) olayın daha çok soruşturma boyutu ile ilgilenirken, Adli Uzmanlar (Adli Dedektifler) olayın, ekspertiz raporları boyutu ile ilgilenirler. Bulguları, yasal kanıt haline getirirler ve mahkemeye sunarlar, genellikle Kriminal Polis Laboratuar Uzmanlarının ve Adli Dedektiflerin mahkemeye sundukları ekspertiz raporları kabul görmektedir.
Yukarıda sayılan üç dedektiflik çeşidinden başka, bir de kanuni dayanağı olmayan, ancak bazı kişi ve kurumlarca yapılan “Özel Dedektiflik” vardır.
Özel Dedektiflik
Özel Dedektiflik, şahısların veya firmaların, araştırılmasını istedikleri bir konuda, “Özel Dedektif” tarafından yapılan takip edilme veya araştırma faaliyetidir. Özel Dedektifler, teknik ekipmanı ile, (kamera, ses kayıt sistemi, fotoğraf makineleri gibi cihazlar, internet-bilgisayar ağları ile ve “Araç Takip Sistemleri”, “Coğrafi Bilgi Sistemleri”, “Kent Bilgi Sistemleri”, gibi çeşitli programların kullanımı ile) deliller elde edebilmektedir.
Özel Dedektifliği; Kriminal Laboratuarlarda eğitim almış, konusunda uzman olan veya suç psikolojisi, kriminoloji, kriminalistik gibi programlarda, yüksek lisans eğitimi almış bir kriminal (suç bilimi) uzmanı, veya bu bilim dallarından birinde akademisyen olan biri yapabilmektedir. Avrupa, Amerika da yaygındır. Özel Dedektifliği, genelde emekli güvenlik mensupları yapmaktadır.
Özel Dedektifler; yaptıkları araştırma-takip faaliyetini, görev verenin ve kendi kimliğini, gizli tutarlar. Takiplerinde, genellikle güvenlik güçleri ile hareket eder veya yardım alırlar. Gerektiğinde dış görünüşünü değiştirir veya kimliğini gizlerler. Deşifre olduklarında yardımcılarını devreye sokarlar.
Özel Dedektif; kriminalistik, toplum psikolojisi, soruşturma ve sorgulama tekniklerini, davranış, suçlu ve şahıs psikolojisini, kriminoloji, sosyoloji, balistik, iz sürme, fotoğrafçılık, kanunları, olay yeri inceleme, parmak izi tespit, optik bilgisi ile birlikte çeşitli ışık kaynaklarını kullanabilme, ölçme-değerlendirme cihazlarını kullanabilme, fotoğraf karşılaştırma, kimlik tespiti ve şahıs teşhisi, interneti kullanabilme, fotoğrafçılık gibi çeşitli bilgileri bilmek zorundadır.
Özel Dedektiflik Kanunu:
Özel Dedektiflik Kanunu, 1994 yılında hükümet tarafından Meclise sunulmuş ve kabul edilmiştir. Ancak 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu, Cumhurbaşkanı Sn. Demirel’e gönderilmiş, Sn. Demirel yasayı Meclise onaylamadan geri göndermiştir. Kanunun tekrar görüşülerek değişikliklerin yapılması beklenmiştir. Ancak yasa, bir daha Meclis genel kurulunda ele alınmamış ve ilgili komisyonların tekrar görüşmemesi sonucu askıda kalmıştır. T.C. Kanunlarında, Özel Dedektiflik ile ilgili bir yasa yoktur. Ama bu durum Özel Dedektifliğin yasadışı olduğu anlamına gelmemektedir. Türkiye’de araştırma ve danışma adı altında kurulan şirketler ve buradaki şahıslar Özel Dedektiflik yapmaktadır. Fakat, mevcut bir yasa olmaması nedeni ile herhangi bir yaptırımla karşılaşmamaktadırlar.
Ancak “Özel Dedektifler”, aldıkları eğitime göre, yasalardaki boşluklardan da faydalanarak, ama yasal bir yöntem olan, “uzman kişi” veya “tanık” olarak mahkemelerde dinleniliyor ve belgelere imza atabiliyor. Buna hukuki bir engel yok, ancak; yapılan bir işten dolayı vergi verme zorunluluğu olduğu için, bu yönü ile yasaları çiğnediği iddia edilebilir. Fakat, “Danışma Şirket” adı altında çalıştıkları ve vergi verdikleri için, yasal bir kılıf uydurulmuş oluyor.
Özel Dedektiflik, Türkiye’miz için gerekli bir meslektir ve Özel Dedektiflik Yasası çıkarılmalıdır. Yasanın çıkması ile yeni bir sektör oluşacağı gibi, yeni bir uzmanlık ve eğitim alanı oluşacaktır, aynı zamanda suçların aydınlatılmasında da daha fazla yol kat edilecektir.
Ülkemizde; cinayet, hırsızlık, aldatma ve dolandırıcılık vakalarındaki artış ve çoğunun faili meçhul olması, insanların dertlerini çözmek için “Mafya”ya gittikleri gerçeğini kuvvetlendirmiş, hatta son yıllarda ciddi miktarda arttırmıştır. Dedektiflik mesleği, bazılarının mafyaya olan ihtiyacını (çek senet, arsa, otopark ve ihale ile ilgili olarak) bitirecektir.
Özel dedektifler, çoğunlukla eş-çocuk, çalıntı araç takibi, adres tespiti, dinleme, kayıp arama, kapkaç, hırsızlık, uyuşturucu kullanımı gibi olaylara bakıyorlar. En çok eşler, aldatılıp aldatılmadığını (yapılan işlerin yüzde 80’i aldatma üzerine… ); aileler, oğullarının ya da kızlarının uyuşturucu kullanıp kullanmadığını öğrenmek için baş vurmakta. Çalıntı arabalarının bulunmasını arzu eden ya da eşkalini verdikleri kapkaççının kimliğinin ortaya çıkarılmasını talep eden binlerce de müracaat var.
Aldatma olayı varsa, Özel Dedektifler tarafından fotoğraflarla belgelenebiliyor ve gerektiğinde mahkemede tanıklık yapılabiliyor. Borçlusunu kaybeden alacaklı ve çocuğunu takip ettirmek isteyen ailelerin başvurduğu ifade edilmektedir. “Bir ailenin isteği üzerine takip edilen kız çocuğu, satanist grubun içinde bulunduğu tespit edilmiş ve ailesi, kızı satanist grubun içinden almıştır"
Özel Dedektifler, Türkiye’de bu mesleğin yasal dayanağı olmadığından, gazetelere, ‘Araştırılacak işlerinizde emekli polislerle takip’ ifadeleriyle ilan veriyorlar. Özellikle, eski mesleklerinden dolayı daha rahat araştırma yapabiliyorlar, örneğin tapu, elektrik idaresi, muhtarlıklar gibi kurumlardan kolay bilgi alabiliyorlar.
Vatandaş savcıya şikayetini arz eden bir dilekçe verir. O da araştırılması için konuyu karakola havale eder. Polis verilen adrese bakar, orada varsa müdahale eder, yoksa bölgesinin dışına çıkamaz. Artık bu işin peşini bırakmak zorunda kalır. Burada Özel Dedektifin işi başlar. Para kazandıkları için, takibi sonuna kadar sürdürürler. Bankalar özellikle, bankaya yanlış adres vererek, kredi kartı borcunu ödememek için izini kaybettirmeye çalışan şahısların izini bulmak için özel dedektiflere başvuruyor. Bazı sigorta firmaları, sigortalı cep telefonu çalınan şahısı bulması için dedektiflere başvuruyor. Ahmet Altan’ın kitabından sonra işlerin daha da arttığı, kocaların sürekli bu tip şirketleri aramaya başladıkları ifade ediliyor
Eğitim Kitabevi*yayınları *7/2005
Isbn:*9758890220 *206*sayfa *Dil:*Türkçe
Türü: Özel İlgiler
[*türkçe*]
Fiyatı: 5,00 YTL*